Rien Wisse na een overwinning in Ter Aar (2016)

door Jeroen van Heemskerck Düker (met dank aan Rien Wisse)

De Bredase redacteur Rien Wisse mag zich sinds de laatste editie van de BeNeDicteecompetitie officieus Speller van het jaar noemen. Met 486 punten uit acht dictees versloeg hij Rein Leentfaar (481) en de Vlaamse dicteereus Herman Killens (477).

Als Willem-Alexander op het bordes staat om het nieuwe kabinet te presenteren, is-ie dan de Koning of de koning? En is goenagoena wel een meervoud? Mensen die over dergelijke kwesties met plezier kunnen discussiëren, verzamelden zich zaterdag 18 november in de sfeervolle Bussumse villa van Bert Jansen. De vierde editie van de BeNeDicteecompetitie stond op het programma. De laatste van het jaar, met zoals gebruikelijk twee hondsmoeilijke verhalen. Louter mannen bevolkten de ochtendsessie, want de dames deden terzelfder tijd auditie voor het tv-spelletje De tafel van taal.

Competitie voor woordfetisjisten
De BeNeDicteecompetitie – met gevoel voor ironie wisselend gespeld – kreeg dit jaar vorm, na een lange aanloop. Onder aegide van Rein ‘de zwervende Zeeuw’ Leentfaar is een reeks gecreëerd van vier dagen met elk twee dictees. Al tijdens de eerste editie in het Vlaamse Opwijk werd duidelijk dat deze serie huiskamerdictees niet geschikt was voor eerzuchtige orthografen. Dacht je een carrousel wel van een caroussel te kunnen onderscheiden? Leuk voor je, maar met zulke types weten de dicteeschrijvers van dienst wel raad. Herman Killens trapte af met een krankzinnig sciencefictionverhaal waarin de krochten van de Dikke Van Dale werden verkend. In de daaropvolgende teksten – in Aalsmeer en Breskens, lees de verslagen er maar op na – kregen de zelfbenoemde superspellers er eveneens duchtig van langs.

Dicteetijger Frank Denys

Kroniek van een onvoltooid jaar
Ook in Bussum lukte het veel deelnemers maar nauwelijks boven de gevreesde vijftigprocentgrens te blijven. En de gastheer had nog wel zo goed voor zijn gezelschap gezorgd, met koffie, madeleines, een exquise lunch en prima whisky. Helaas: honderd invulplaatsen met onverwachte schrijfwijzen vergen een extreem goed geheugen en een superieur gevoel voor de educated guess. Het ochtenddictee Kroniek van een onvoltooid jaar, geschreven en voorgedragen door Frank Denys, was een subliem (politiek) overzicht van 2017. Er zat heel wat in. Om maar wat te noemen: de president elect met zijn spread-eagle oratory en Americandreamverhaal, Palestijnen in mani of kufiyyah, een gedebaathificeerd Irak, de ghazidsja tegen talloze kufar, de bisbilles tussen Le Pen en Macron, en de lullenmannen met magirusladders bij de brand in Londen.
Menige deelnemer dacht even lucht te krijgen toen ook ‘vreedzamer nieuws’ werd aangekondigd. Maar toen het ging over cataclysmenperikelen, syzygieën, ongles-bleus, chiquige kostuums, watteaujurken en lahmacun, dreigde een guerre à outrance.

Goed, dat was nog geen vijfde deel van Franks honderd invulwoorden. Laten we naar de top drie gaan om de moed erin te houden: Herman Killens (17 fout), Rien Wisse (18) en Rein Leentfaar (22). Die laatstgenoemde meldde later per e-mail: “Ochtendzitting, zoals altijd nog niet wakker. ’s Middags gaat het altijd beter.” Daar bleek geen woord van gelogen te zijn, maar daarover straks meer.

Huib Boogert

Een baby met vijftien hoofden
Het middagdictee, geschreven door Huib Boogert, werd voorgelezen door Annemarie Braakman. De dicteebabe uit Aalsmeer was inmiddels samen met Dian van Gelder teruggekeerd van de tv-auditie. Een baby met vijftien hoofden ging over de geboorte van het derde kabinet-Rutte. Je zag de deelnemers denken: dat moet beter te doen zijn dan vanmorgen. Nou, wel wát makkelijker, maar de schijn bedroog. Het was een humoristisch-kritisch verhaal, met ambachtelijk en journalistiek vakmanschap in elkaar gezet door de Goese meester. Ook weer met honderd invulplaatsen.
Een compilatie: Go-getter Mark Rutte glom van trots, toen hij als een ware hadjememaar zijn roedel padvinders en gogogirls presenteerde. De onderhandelaars stoven ooit als sikaherten uiteen. De concomitante politici gedroegen zich als bedorvendansen en slingerden zich als guereza’s door de Binnenhofjungle. Er kwam een trùk’i pan voorgereden, door een handige yu di Kòrsou met een koubeitel getimmerd en door ducttape bijeengehouden. De brezjnevdoctrine bleef buiten de deur. De dumbbells werden hooggehouden. Men oogstte propz. Toch zal de faex populi over vier jaar verweesd in het regeerakkoord turen, een qaly daargelaten.

Neerlandicus Bert Jansen luistert naar de eerste voorlezing van het dictee.

Top drie neemt afstand
Volgt u het nog? De subtop – René Dijkgraaf, Jeroen van Heemskerck Düker, Bert Jansen, Jozef Lamberts – keek na twee dictees enigszins verweesd voor zich uit. Een dicteetje winnen met drie foutjes is voor deze fanaten heel gewoon. De huiskamercompetitie levert hen daarentegen zomaar dertig, veertig fouten op. Voorbeeldje: 61 punten  (goede antwoorden) voor René en Jeroen, 68 voor gastheer Bert Jansen. De toppers deden het fors beter. Dezelfde top drie als ’s ochtends, in een wat andere volgorde: Rein Leentfaar (13 fout), Rien Wisse (15), Herman Killens (22). Ja, Rein is ’s middags beter in vorm dan ’s morgens.

De dagprijs ging naar Rien Wisse (in totaal 33 fout), gevolgd door Leentfaar (35) en Herman Killens (39). Daarmee stelde de Bredase taalexpert zijn jaaroverwinning zeker. Na acht dictees mag hij zich met trots de beste speller van 2017 noemen. Zeven deelnemers aan de competitie maakten kans op een podiumplaats, de overigen deden mee aan één of twee edities. De resultaten liepen wijd uiteen. Enkelen haalden met moeite 15 punten uit de honderd invulplaatsen, anderen nestelden zich in de middenmoot met 60 tot 80 correct gespelde woorden. In Bussum werd duidelijk dat de orthografisch begaafde taalfetisjist geen bladzijde van de Dikke Van Dale mag overslaan. Wie niet weet dat redneck een gaaf voorbeeld van een bahuvrihicompositum is, kan maar beter wegblijven.

Vanzelfsprekend laten de topspellers van Nederland en België dat niet op zich zitten. In 2018 zal Rien Wisse hard moeten werken om zijn titel te behouden.