door Herman Killens

Bob leest voor uit eigen werk.

Bij het uitbreken van de COVID-19-crisis moest het BeNeDictee-feestje bij Marlies in Heist-op-den-Berg nochtans nog in extremis de avond voordien geannuleerd worden. Maar de Dicteevrienden – twee dozijn spelling- en dictee-enthousiastelingen van overal te lande(n) – bleven daarna niet bij de pakken neerzitten. Een erg gewaardeerd en gefrequenteerd wat-is-er-aan-de-handclubje en een nu al legendarisch allereerste BeNeDicteeOnline waren het resultaat.

Dat laatste begon zo: Bob had nog een dicteetekst op de plank liggen. Daar past enige uitleg bij. Te beginnen over Bob van Dijk zelf, alias dicteetor van de laagste Lage Landen. Ikzelf heb het allemaal van horen zien zeggen, maar oud-medicus Bob heeft intussen enige renommee verworven in Dicteeland met het voormalige jaarlijkse Grootscheeps Scheepsdictee, een dubbeldictee te land (de herberg In de Valk te Middelstum) en op het water (het woonschip Jozephina in Groningen).

“En in de lucht?”, hoor ik je vragen. Wel integendeel: samen met zijn eega Albertien verhuisde hij daarna naar het Flevopolderse Almere Oosterwold op de Zuiderzeebodem waar ze in hun woonkamer het allicht geografisch laagste dictee ooit organiseerden. Bob staat ook bekend voor de vele neologismen die hij telkens in zijn dicteeteksten binnensmokkelt. Met die typische bob-van-dijkjes houdt hij in zijn eentje een heel leger taalredacteuren van de Van Dale Wiki van de straat.

Gebelgd

Het dictee dan: Bob nam vorig jaar deel aan de wedstrijd Schrijf een dicteeverhaal, georganiseerd door de krant De Standaard en Creatief Schrijven vzw. De bekroonde dicteeteksten werden vervolgens gebruikt in De Schrijfwijzen – Het Groot Dictee Heruitgevonden, de grootste dicteewedstrijd in het Nederlandse taalgebied (met ruim 8000 deelnemers). Nu, ofwel zat Ludo Permentier te suffen, is Bobs manuscript ergens zoekgeraakt of zijn de Nederlandse inzenders stiekem geweerd, maar in elk geval heeft Bob hier nooit never jamais nog iets over vernomen. En daar was hij behoorlijk gebelgd over. Zijn dicteevrienden evenwel niet, want nu beschikten die over een prachtig Vlaamsgeoriënteerd dictee, geschreven door een noorderbuur. Een perfecte mix dus voor een eerste BeNeDicteeOnline (met dank aan Birgit en Marlies voor het idee). Ik werk een voorstel uit en vind meteen veel bijval. Hoera, een mijlpaal in de dicteegeschiedenis.

Het voelt eerst nog wat onwennig aan, die techniek. Spanning – gaat het lukken? Marlies stopt haar tweeling in bed en tovert meteen – hocus pocus pilatus pas! – vijftien huiskamers op ons scherm tevoorschijn. Of toch bijna, want enkelen worstelen nog op het thuisfront met klank en/of beeld. Maar we houden het laagdrempelig: iedereen kan Bob horen, hij heeft ons vooraf de invultekst via mail toegestuurd en verder volstaan pen, papier en smartphone. Let’s go.

Bolpuntkom

Concentratie tijdens de onlinesessie

Bob leest met klare stem voor. We worden teruggekatapulteerd naar het rurale en katholieke Vlaanderen van net na de Tweede Wereldoorlog. Het Verdriet van België achterna. Hugo Claus had voor zijn opus magnum evenwel 716 bladzijden nodig, terwijl Bob het klaart met slechts twee kantjes en 64 invulvakken. Het verhaal gaat over Godelieve, de enige telg in een Limburgs kossaardsgezinnetje. Het is druk op de fermette – zo moeten onder meer de vijftig lakenvelders dagelijks handgemolken worden – en Godelief mag al snel van school om van kleins af aan een handje toe te steken. Maar onder auspiciën en bezieling van de in die tijd almachtige meneer pastoor runt ze, van zodra haar vake en moeke voor Gods rechterhand zijn verschenen, een kinderboerderij en wordt ze met haar mooie serafsstem voorleesmoeder in de plaatselijke bib, met prentjesboeken van … bolpuntkom. “Veel leuker dan wiiën!”, roepen de dreumesen.

Dat gaat allemaal goed tot een van de (dyslectische) kinderen een verkeerd boek van de plank neemt: Ben ik dom? in plaats van Ik ben niet bom! Een bomme fout, want het boek bevat geen plaatjes.

Hoe moet ze het verhaal dat ze samen met bolpuntkom heeft gerepeteerd nu voordragen? Vreselijk! Het wordt haar zwart voor de ogen en ze krijgt een syncope. De aed komt te laat: ze sterft in het boekenharnas.

Na haar dood vindt pastoor Ambrosius vreemd genoeg geen enkel boek, papier of schrijfgerief terug. Wel een op een bandopnemer ingesproken bericht:

Verschenk bij mijn overlijden asjeblief mijn kinderluisterboeken aan de Lommelse bib. Ik heb ze allemaal gememoriseerd aangezien ik geen enen mallemoer lezen kan.

Een leuk verhaal, en spellingtechnisch niet afschuwelijk moeilijk. Al hebben de Vlamingen volgens mij wel wat voorsprong met woord(groep)en als door de band genomen, brossen, bomma’s en bompa’s, non-priorzending en de in deze oer-Vlaamse setting onvermijdelijke facteur.

Maar wat sta ik hier mijn tijd te verdoen! Snel een duidelijke foto nemen van mijn dictee-A4’tjes en naar Bob doormailen. Yes, nog mooi binnen de 5 minuten. De strenge maar rechtvaardige eenmansjury knikt goedkeurend.

Neobobje

Met de klok mee: Joost, Lizi, Frank en Herman

Daarna projecteert Lizi de Van Dale Online online op ons scherm zodat we live elke invulplek kunnen toetsen met De Waarheid. Handig. De titel De lettré zorgt al meteen voor veel fouten. Denkend aan de melkkoeien maakte ik er eerst De laiterie van, en daarna De letterbrij … Ook bij het kossaardsgezinnetje en de serafsstem klinken veel nondedju’s, net als bij altoosdurende, ad litteram, aed en crisofreen. De kroonorde moet met kleine letter, maar Bobs goedbedoelde uitleg over de twee andere Belgische lintjes – de Leopoldsorde en de orde van Leopold II – is oorzaak van veel vertwijfeling en vooral verschlimmbesserung. Sakker sakker, in week in, week uit hoort een komma. Een kaftkamer wordt bij sommigen (waaronder de schrijver van dit verslag) een kastkamer. Marissa dacht ondertussen even aan Armand (Ben ik te min) in plaats van aan haar amant. En uiteraard heeft de dicteeauteur ook een neobobje in de tekst gestopt dat veel animo teweegbrengt: torenhoogbejaard …

Het valt eens te meer op hoe amicaal de sfeer is, hoe gezellig de babbel, hoe fijn de contacten. En we hebben weer veel bijgeleerd. Er wordt op geklonken. Helemaal op zijn BeNeDictees. Allemaal coronavrij en al dan niet op anderhalve meter van ons scherm. Iedereen supertevreden. En daar kan de uitslag die we de dag erna – ting! – binnengewhappt krijgen niets aan veranderen. Superspeller Joost blijkt ook digitaal de beste, al is het deze keer toch wel bijzonder nipt. En de winnaar kan rekenen op een zeer bijzonder en hoogstpersoonlijk geschenk van Bob. Maar daarover binnenkort meer in deze rubriek. O ja, tot slot: de Vlamingen hebben de Nederlanders verslagen met een halve banddikte: gemiddeld 8,75 versus 8,83 fouten. Al hijst Bob per vergissing wel de Roemeense vlag …

Dit was een bijzonder hartverwarmend experiment in deze hokjestijden. Met hoop op beterschap. Of om met Hugo Claus te eindigen:

We gaan zien. Wij gaan zien. Toch.

De uitslag:

1. Joost Verheyen (BE) 4 f
2. Frank Denys (BE) en Herman Killens (BE) 5 f
4. Marissa van Vliet (NL), Annemarie Braakman-Ven (NL) en René Dijkgraaf (NL) 7 f
7. Frans van Besien (BE) 8 f
8. Marlies Vervloet (BE) en Jeroen van Heemskerck Düker (NL) 9 f
10. Randy van Halen (NL) 10 f
11. Kevin Willems (BE) 12 f
12. Lizi van Vollenhoven (NL) en Birgit Kuppens (BE) 13 f
14. Raf Coppens (BE) 14 f