Heerenveen wordt bevrijd (april 1945)
In deze sombere coronatijden is het misschien wel extra gepast om stil te staan bij 75 jaar vrijheid in Nederland. Juist op het moment dat die vrijheid noodgedwongen flink aan banden wordt gelegd en een beroep wordt gedaan op onderlinge solidariteit. Daarom slaan de organisatoren van het Heerenveens Dictee – SLAH , de Heerenveense Courant, de bieb, boekhandel Binnert Overdiep en de gemeente Heerenveen – de handen ineen. Hieronder vindt u de tekst van het Heerenveens Dictee, maar met enkele fouten in de tekst van Rob Kerkhoven.
Iedereen kan meedoen. Deelnemers moeten alle fouten uit het dictee halen en die vervolgens voor 8 april sturen naar bevrijdingsdictee@slahheerenveen.nl. Dat gaat zo: in uw e-mail vermeldt u allereerst het aantal fouten. Vervolgens noteert u in de juiste volgorde de woorden of combinatie van woorden die fout zijn. Dus u begint met de fout uit regel 1, dan regel 2, et cetera. U schrijft alleen de fouten op. Geen verbeteringen vermelden; echt alleen de fouten.
In de praktijk gaat het dus zo: aantal fouten: 23 (bijvoorbeeld) en dan 1. ……; 2. …….; 3. ……. et cetera. Interpunctie telt niet mee: op foutief geplaatste punten, komma’s, aanhalingstekens en dergelijke hoeft u niet te letten. Natuurlijk zijn er een paar mooie prijzen te verdienen. Succes en veel plezier. Hieronder staat het dictee.
75 jaar bevrijding
In april 1945 was nazi-Duitsland bijna kopje onder, maar pas vanaf 12 april vlotte de opmars door Friesland gestaag. Her en der stuitten de Canadezen nog op verspreidde verzetshaarden. Bij Mildam lagen tenminste zeventig goed bewapende Duitsers.
Op 14 april trokken zij zich terug tot in het centrum van Heerenveen. Daarbij werd een aantal bruggen vernield. De Heerenveense verzetscommandant Sieger van der Laan die de Canadezen helpt de weg te vinden, bied aan met de Duitsers te gaan praten over hun overgave.
De Canadezen raden hem dat af, maar Van der Laan persisteerd en komt met de Duitse commandant in gesprek. Plotseling zien de Canadezen die van afstand de gebeurtenissen nauwgezet gadeslaan, dat Van der Laan wordt gedwongen om in de houding te springen voor de Duitser. Die trekt zijn pistool en schiet hem dood.
,,Tja, dat haalt je de koekoek”, zegt een Canadese commando die het tafereel vanuit de verte bekijkt. Maar dan met een Frans-Canadese tongval, in plat Québec’s.
De Canadezen heropenen het vuur. Het wordt een lange beschieting die tot in de verre omtrek is te horen. In de loop van de middag staken de Canadezen het vuren en de Duitsers glippen snel weg. Aan het eind van de dag zijn de Duitse troepen uit Heerenveen verdwenen en ook het overige nationaal-socialistische gespuis heeft ijlings de kuierlatten genomen.
Als de Canadezen de laatste Duitsers uit de gemeente hebben verdreven, breekt er een enorme feestvreugde los. De nationale driekleuren wordt tevoorschijn gehaald. Overal ontvangen juichende en dansende mensen de bevrijders.
Het bevrijdingsfeest barst los, eerst nog aarzelend maar allengs enthousiaster en baldadiger. Ook 75 jaar na dato is er nog alle rede om daarbij stil te staan.
Mijn hemel: wat een amateuristische ellende.
Tegenwoordige tijd, verleden tijd: alles door elkaar.
De nationale driekleur wordt / de nationale driekleuren worden
Et cetera …
Nou, nee. Auteur Rob Kerkhoven maakt altijd prima dictees. Hier is het de bedoeling dat je de door jou gesignaleerde fouten opspoort (en eventueel inzendt). Na 8 april zijn die fouten te vinden op mijn blog!
Een dictee wordt per definitie mondeling voorgedragen. Bij dit bevrijdingsverhaal wordt gevraagd om taalfouten uit een geschreven tekst te halen, maar als je de uitspraak niet hoort blijf je twijfelen wat bedoeld wordt. Bijvoorbeeld dus die nationale driekleur. En zo is er nog wel eentje, die ik om redenen van competitie niet zal noemen.
En dan dus echt ook nog die stilistische tijdsprong: ‘… een aantal bruggen WERD vernield …’, onmiddellijk in dezelfde alinea, zonder luchtpauze, gevolgd door ‘… Sieger van der Laan die de weg HELPT te vinden …’. Dat zet je ook even op het verkeerde been.
Tussen die bruggen en Sieger zit een soort van nu-moment …. Daarvoor is alles verleden tijd en erna alles tegenwoordige tijd. [in de ogen van de verteller]: niks mis mee, lijkt me.
Tja, dan blijk ik het ook nog eens foutloos gedaan te hebben en – na loting – de tweede rpijs te hebben gewonnen …
Van de 10 of 11 fouten waren de meeste overduidelijk. Een drietal vraagt om nadere explicatie.
1. Raar dat (daarom: 10 of 11) goed bewapend [zo in tekst] ook werd goed gerekend. In GB en VD allebei aaneen, daarom is volgens de gangbare spelregels alleen ‘aaneen’ goed!
1a) Taaladvies laat me weten dat de tekst wel zijdelings aan hen was voorgelegd, maar dat de bedoeling (fouten verbeteren) niet helemaal overgekomen was ….
2) TA: de nationale driekleur wordt + de nationale driekleuren worden – allebei goed. Daarom slechte opgave, omdat je zowel voor ‘driekleuren’ als voor ‘wordt’ als fout had kunnen kiezen.
3) De correctie van de dicteejury van plat Québec’s tot plat Québecs slaat nergens op: de juiste schrijfwijze [TA] is Platquebecs, net als Platgents, Platduits, Plat-New Yorks en
Plat-West-Zeeuws-VLaams.
Voor de volledigheid:
De volledige Taaladviezen
1. Titel – de nationale driekleur wordt / de nationale driekleuren worden / de nationale driekleuren wordt tevoorschijn gehaald
Vraag – Beste Taaladviseurs, Betreft Heerenveens Bevrijdingsdictee 2020: Waarom is ‘De nationale driekleuren worden’ fout? Het gaat dan m.i. om meerdere vlaggen.
Antwoord – Sommige kwesties uit dit dictee zijn op voorhand aan ons voorgelegd. Het ging om het volgende fragment: Als de Canadezen de laatste Duitsers uit de gemeente hebben verdreven, breekt er een enorme feestvreugde los. De nationale driekleuren wordt tevoorschijn gehaald.
Wij hebben geantwoord dat deze combinatie met een meervoudig onderwerp (de nationale driekleuren) en een enkelvoudige persoonsvorm (wordt) niet te verdedigen is. Wel correct zijn:
– de nationale driekleur wordt tevoorschijn gehaald;
– de nationale driekleuren worden tevoorschijn gehaald.
Als het om meerdere vlaggen gaat, hoeft er volgens ons niet ‘de nationale driekleuren worden tevoorschijn gehaald’ gebruikt te worden. Ook de nationale driekleur wordt tevoorschijn gehaald kan volgens ons uitdrukken dat het om verschillende vlaggen gaat. Vergelijk met: de nationale driekleur wordt (door iedereen) tevoorschijn gehaald. Het is wel zo dat deze formulering dubbelzinnig is, omdat ze ook kan betekenen dat het om één vlag gaat.
De insteek van het dictee was ons niet helemaal duidelijk. Deelnemers moesten fouten uit zinnen halen, maar ging het dan louter om spelfouten, of ook om andere taalfouten? Maar als er dus de nationale driekleur wordt tevoorschijn gehaald (met alles in het enkelvoud) in het dictee stond, dan hoefde dat voor ons niet gecorrigeerd te worden.
2. Titel – Platquebecs
Vraag – Betreft Heerenveens Bevrijdingsdictee 2020: Waarom moet het niet Platquébecs zijn? Net zoals [GB] Platduits, Platgents en Platamsterdams? Alvast bedankt!
Antwoord
De correcte schrijfwijze is volgens ons Platquebecs, zonder accentteken op de e.
Toelichting – Vergelijk met de plaatsnaam Quebec op http://namen.taalunie.org/land/ca.
Mooi tot op de bodem uitgezocht. Benieuwd wat de auteur van het dictee ervan vindt.
Laatste bijdrage van mijn hand hierover. 3 van 11 ‘fouten’ fout is wel erg veel. Nog even samengevat: a) Over ‘goedbewapende’ (GB, VD) heeft de jury (achteraf, mondeling?) Taaladvies gevraagd. Daarbij is ongetwijfeld het woord ‘(wedstrijd)dictee’ niet gevallen, want dan was het Taaladvies duidelijk geweest. Nu kwam men niet verder dan dat in het (dagelijkse, taal)leven ‘goed bewapende’ ook best verdedigbaar is, b) Ook een wel gevraagd Taaladvies (zie eerder bericht hierboven) was duidelijk: zowel ‘de driekleuren worden’ als ‘de driekleur wordt’ is correct. Dat advies is kennelijk genegeerd, want in het correctiemodel stond dat alleen ‘driekleuren’ als fout mocht worden aangemerkt en niet ‘wordt’, c) Neem maar aan dat de jury geen flauw idee had van de juiste schrijfwijze ‘Platquebecs’ (zie GB, p. 122). Dat kwam pas naar boven, toen ikzelf om een Taaladvies vroeg.
Van de auteur zullen we niets vernemen. Wel kreeg ik ten langen leste van de jury een mailtje terug: “O ja, de instanties waar u mee schermt, hebben wij over een paar zaken óók gebeld en gemaild én zoals wel vaker bij deskundigen, lopen de meningen over sommige zaken uiteen.” Tja, … Toen de reactie van de jury (veel te) lang uitbleef, heb ik aan diverse adressen vervolg-e-mailtjes gestuurd, inderdaad niet allemaal even hypercorrect. Reden dat ik in Heerenveen op de zwarte lijst gezet ben en in Heerenveen nooit, herhaal: nooit, meer mag deelnemen aan dictees. Terecht, maar ik zal die dan niet echt missen. Alle verdere mails van mij zullen linea recta in de prullenmand verdwijnen. Als goedmakertje heb ik nog maar een niet-bescheiden bedragje overgemaakt naar de rekening van SLAH. Dat bedrag hebben ze in ieder geval nog niet teruggestuurd naar mijn (geld)prullenbak.