door Lizi van Vollenhoven
Het voorlaatste BeNeDictee van dit kalenderjaar voerde acht dicteespecialisten op zaterdag 26 oktober naar Schilde, waar Jozef Lamberts zijn kolossale woonst had opengesteld voor een dagje hersenkraken. De meeste mensen gaan een x-aantal jaren na hun werkzame leven, als de kinderen het huis uit zijn, wat kleiner wonen. De prachtige villa van Jozef en zijn partner Marie-Louise, waar zij nu een klein jaar wonen, gaf mij te denken: beginnen zij aan een tweede jeugd? Starten ze met een weeshuis? Of woonden ze hiervoor nóg groter? Het welkom paste hoe dan ook bij het huis.
Jozef had een fraaie tekst gemaakt, in twee delen. “Onze nieuwe woonomgeving, deel I” en “Onze nieuwe woonomgeving, deel II”. Tot zover heel eenvoudig. Ter geruststelling (van de buren, waarschijnlijk) liet hij ons, voor hij begon te lezen, weten dat 90 procent van zijn tekst op fictie berustte. En dat was maar goed ook, want anders had hij wel zeer vreemde rabauwen als buren, in de cottages ornés in zijn cul-de-sac. Met uitzicht op de wüstung wonen er, volgens zijn verhaal, namelijk zowel een zytholoog als een cytoloog. Sportief is menig buur wel: zo is er een kungfufanaat die ook aan hathayoga doet, een kallipygisch tennisicoon, die behalve tennis ook callanetics als calisthenics bedrijft, en copoclefiele jongens die ook aan deadliften doen. Weer andere buren, met Saramaccaans als moedertaal, doden de tijd met parkour, als ze tenminste niet aan het baarzen zijn. Mens sana in corpore sano: in de nieuwe woonomgeving wordt ook de geest getraind met het leren van Volapük en Inuktitut.
Paapse overdaad
Na nog ongeveer 65 van dit soort woorden, en nadat onze probeersels nagekeken waren, konden we uitpuffen en weer op krachten komen met een heerlijke lunch. Zowel voor ichtyofagen als carnivoren was er meer dan voldoende om van te genieten.
Daarna begon deel twee van de vuurproef. Als lid van de PKN had ik nog wel enige kennis van de vele rooms-katholieke begrippen, maar voor de heidenen onder ons moest het een tekst uit een andere wereld geweest zijn. Wat niet wil zeggen dat deze heidenen niet wisten hoe deze woorden en uitdrukkingen (Maria-Tenhemelopnemingkerk, acolieten, het kyrie eleison en het Agnus Dei, Anna-te-drieën en ciborie) geschreven moesten worden. Zoals verder verwacht bij deze gemoedelijke paapsen, ging de geestelijke tekst naadloos over in het opsommen van een grote hoeveelheid culinaire heerlijkheden, zoals daar zijn koekebrood, tawny port, een cinsault uit de Languedoc en een fondue savoyarde. Om nog maar niet te spreken van bonnes bouches zoals hernhuttertjes en met viennoiserie gevulde tazza’s. En entre chien et loup werd er ook nog een seguidilla gedanst.
Roze cake
Neemt iemand het me kwalijk dat ik in deze twee dictees samen 76 fouten had (of zo, ik ben de tel kwijt)? Winnaar was Rein Leentfaar, bourgondiër noch katholiek maar wel de grootste woordenboeklezer, met een ongelofelijke 23 fouten, gevolgd door Rien Wisse (30) en Herman Killens (31).
Gelukkig hadden we daardoor de shoot-out, ook wel schiftingsproef genoemd, niet nodig. Was dat wel nodig geweest, dan had Rien Wisse gewonnen. Enigszins uitgeput dronken we nog een glaasje bier, wijn of fris, met heel erg roze geglazuurde cake of zoutjes. Al met al een leuke, vermoeiende en bijzonder leerzame dag, met veel dank aan Jozef en Marie-Louise.
Bedankt voor dit mooie verslag, Lizi, Het stimuleert me om te gepasten tijde nog eens een dictee te schrijven. Toch een paar correcties: niet ‘kongfufanaat’ maar ‘kungfufanaat’, niet ‘bonne bouches’ maar ‘bonnes bouches’ en voor ‘viennoiserie’ ontbreekt ‘met’. Maar dit zijn typefoutjes die iedereen kunnen overkomen, ook mij zoals vorige zaterdag nog gebleken is.
Geweldig verslag, Lizi! Genieten van begin tot einde!
Prachtige sfeertekening van Lizi. Nogmaals complimenten aan Jozef en Marie-Louise voor de geweldige ontvangst in hun ‘residentie’. Jozef maakt altijd weer nieuwe typefoutjes (hij begon er zelf over): viennoiserie (:-)
Ik heb genoten van je verslag, Lizi. Chapeau!
Ik krijg rillingen van al die onmogelijke woorden. Dat gaan we in Aalsmeer bij het Annemarie-dictee anders doen! Nederlandser dus. De tekst ligt al klaar. Geen woord Spaans bij, noch Frans.
Nu heb ik er nog meer zin in! Ik word ook wel moe van al die Van Daletests. Daarom verheug ik mij ook op het nationaal dictee van 2 november: eindelijk weer een échte proef voor spellingvaardigheid.
Één haar op mijn hoofd heeft er eventjes over nagedacht om mijn allerstoutste schoenen aan te trekken en naar Schilde af te zakken, want ik ben wonder boven wonder in Jozefs mailinglist binnengeslopen – vraag me niet hoe. Echter, als ik Lizi’s prachtige verslag lees, dan ben ik maar wát blij dat ik mijn kat heb gestuurd want ik was depressief geworden om nooit meer te genezen…
Vol bewondering lees ik steeds weer die ongelooflijke lettercocktails, maar tegelijkertijd realiseer ik me dat dat nooit aan mij zal zijn besteed. Jullie doelgroep is toch wel heel ieniemini (hoe schrijf je dit eigenlijk?)
Toch jammer…
Dat treft, Trui. Opwijk 2020 wordt het gemakkelijkste BeNeDictee ooit. Mag ik jouw inschrijving al noteren? 🙂
Ja, Herman! Ik hou je eraan 😉
Ik zie nu dat ik had gereageerd op Huibs reactie. Niks persoonlijks, Huib. Het was bedoeld als rechtstreekse reactie op het verslag.
Mooie vondst in het dictee van Jozef. Nog niet eerder gezien.
Het gaat om ‘de art-deco- en Koïsche vazen’ in de volgende zin:
‘Die dag werden de laatste verhuisdozen uitgepakt: die met de santons voor de kerstkribbe en die met het bone china, het blanc de Chine, het fritporselein, het sèvres en de art-deco- en Koïsche vazen.’
Art-deco- wordt hier met twee streepjes geschreven.
Het streepje na deco geeft aan dat we hier met een samentrekking te maken hebben waarbij vazen het weggelaten deel is. Voluit schrijf je immers art-decovazen en Koïsche vazen.
Het streepje na art is verplicht als je met een woordgroep, in dit geval art deco, een samenstelling maakt; hier dus art-decovazen.
Deze laatste regel geldt niet voor Engelse en Nederlandse samenstellingen die bestaan uit drie of meer delen. De algemene, met nadruk op algemene, regel is dat je die aaneenschrijft zoals in het Groot Dictee der Nederlandse Taal van Wim Daniëls van vorig jaar waarin je coderoodwaarschuwingen en nattevingerwerk moest schrijven.
Bij klinkerbotsing is een koppelteken natuurlijk verplicht zoals in ‘Schilde als dictee-elite-uitdaging’. Hier tweemaal een streepje omdat de lettergreepgrens ee respectievelijk eu daartoe noodzaakt.
Ook voor Engelse samenstellingen met drie of meer delen geldt – behoudens klinkerbotsing – algemeen de aaneenschrijfregel, zoals bij bigbangtheorie, samengesteld uit de drie elementen big, bang en theorie. Meer hierover onder andere op pagina 89 van de Technische Handleiding.
Bij woorden uit andere talen is een koppelteken verplicht tussen het eerste en tweede deel van de samenstelling. Een aantal voorbeelden:
met het Franse art deco kun je, zoals in het dictee, art-decovazen vormen,
shinto-ryubeoefenaars (shinto ryu is een Japanse vechtkunst),
a-capellakoor (van het Italiaanse a capella, dat zonder instrumentale begeleiding betekent),
paso-dobledans (van paso doble, een snelle Spaanse dans),
ad-hoccommissie (uit het Latijn, een commissie ad hoc; hier geen koppelteken omdat het om een drieledige woordgroep gaat).