door Bert Jansen

Het stof dat de voorlaatste versie van het onvolprezen BeNeDictee, op 12 april in Aalsmeer, had doen opwaaien, waar Dian van Gelder een wat vrijmoedige uitleg had gegeven aan het begrip ‘dictee’ door het onvoorbereide submaniakale clubje op een ‘fonologisch experiment’ te trakteren, was nog maar nauwelijks neergedaald of de harde kern van de bent kwam opnieuw bijeen om zich te warmen aan haar passie. Overigens niet dan nadat Herman Killens zich ervan had vergewist dat ‘dicteegate’ een eenmalige deviatie was en geen reprise zou krijgen.

Enfin, die garantie kreeg hij van de twee auteurs, te weten René Dijkgraaf, tevens onze gastheer, en Jeroen van Heemskerck Düker. Zij boden zelfs tegen elkaar op aangaande de moeilijkheidsgraad. René, die nota bene alle lijstjes met de allerallermoeilijkste dictees aanvoert, voorspelde een bijna-nulfouter; slechts één moeilijke term beweerde hij in zijn dictee verwerkt te hebben. Ook Jeroen zegde rond dat zijn tekst zonder rode strepen ingeleverd zou kunnen worden, op voorwaarde van ‘een paar goede gokjes’. Spoileralert: beide penvoerders bleken volstrekt onbetrouwbaar – op dit punt althans … Menigeen werd echter door die apaiserende woorden op het verkeerde been gezet en vroeg zich af: zou het dan tóch waar zijn?

Coming-out

René brak in zijn met brille geschreven dictee, die hij de titel Lijstenmakers had meegegeven, een lans voor niet-digitale hobby’s; veel digitale activiteiten hebben zijns inziens namelijk een ongunstige invloed op de mentale en lichamelijke gezondheid. Vooral TikTokjustitie en IMSI-catchers kregen ervanlangs. ‘Ipadt u maar eens om er meer over te lezen’, zo waarschuwde hij zijn dicteevrienden voor het metaforische konijnenhol – met deze venijnige imperatief wist hij menig door de wol geverfde speller tot een heuse dt-fout te verleiden, de ultieme bevrediging van iedere dicteeauteur.

Renés dictee was vooral een orthografische coming-out: door een inkijkje te geven in de opbouw van zijn lijsten en zijn oefendictees beoogde hij zijn dicteeconculega’s tot meer openheid te bewegen met betrekking tot hún lijsten. Hij ging er namelijk van uit dat elke rechtgeaarde dicteespecialist zijn moeilijkewoordenlijsten voor zichzelf wil houden. Zijn overdaad aan zelfvertrouwen dicteerde René daarentegen zijn kennis en woordenlijsten niet langer onder de korenmaat te stellen. Overigens bleek zijn orthografische glasnost niet onbeperkt; er is namelijk ook een lijst ‘voor in dictees’ die streng beveiligd is; deze bevat woorden als geïkat en Dáil Éireann. Niet minder dan dertigduizend termen bevatten zijn lijsten, inclusief nog onlangs toegevoegde als Post-Acute Sequelae of COVID-19, Onnozele-Kinderen, 8D-audio, alla puttanesca en kawaii.

Met zinnen als: ‘Let hierbij met name op kleding en stoffen, zoals kaïn pandjang, iets als brandebourgs, of boernoesen’ en ‘Ook eten is dicteematig altijd populair, bijvoorbeeld ikan bali, paling in ’t groen en lapkous’ joeg hij het foutenaantal behoorlijk op. Een livesinfonietta of een Drs. P-optreden zit er niet in, zo besloot hij zijn dictee. Ook dáármee zette hij zijn gasten op dijkgraafse wijze op het verkeerde been …

Amusementsmuziek

Inmiddels had Marjan, de beminnelijke vrouw des huizes, een keur aan lekkernijen op de tafel uitgestald: fluweelzachte tomatensoep, broodjes, salades en pizza’s van uiteenlopende samenstelling. Nee, het woord ‘frugaliteit’ is in geen van de extensieve woordenlijsten van de Dijkgraafjes te vinden.
Na de copieuze lunch was het tijd voor ‘een verrassend cultureel gebeurtenisje’, waarop René al had gepreludeerd. Nadat Lizi van Vollenhoven achter de piano had plaatsgenomen, vulde de kamer zich met sigarenrook en trad René uitgedost als Drs. P het salon binnen. Schijnbaar zonder enige moeite had hij zijn bescheidenheid opzij weten te zetten en vertolkte met ogenschijnlijk gemak de highlights van het repertoire, waaronder De gezusters Karamazov en de hoogmis Knolraap en lof, schorseneren en prei.

Na deze smakelijke en hilarische intermezzo’s was het de beurt aan Jeroen van Heemskerck Düker. Hij liet in zijn geacheveerde bijdrage zijn gedachten de vrije loop over zijn ophanden zijnde pensionering en speculeerde over de invulling daarvan. Het lonkend perspectief van zeeën aan vrije tijd noopte hem tot mijmeren. Hij bleek niet bang te zijn voor het zogenaamde ‘zwarte gat’. Nee, eerder werd hij door de gedachte aan het naderende dolce far niente overvallen door een embarras du choix. Immers, je kunt gaan nordiccen over de driesen, je ogen laten weiden aan rijkbloeiende bermen met hoe-langer-hoe-liever, herfsttijlozen, gaultheria en kruipend zenegroen. Of gaan sporten. Was hij immers niet ooit de koning van de chasse-patate? Pickleball leek hem wel wat. Maar uiteindelijk prefereerde hij toch een ouwelullensport als biljarten, zodat hij 65+’ers met zijn gepiqueerde ballen en flamboyante en par pistolet afgeleverde driebanders versteld kan doen staan. Gelukkig beloofde hij ook nog af en toe een dicteetje in Schubbekutteveen en mijn taalquizzen te bezoeken.

Al jaagt ledigheid je dan linea recta naar Vriend Hein en hecht zijn vrouw er naar zeggen haar zegel niet aan, het liefst trekt Jeroen zich terug met een glaasje côtes du Rhône en laat hij via Spotify een laidback Bachconcertje klinken, terwijl hij zich wentelt in onversneden je-m’en-foutisme. Iemand verbaasd? Ik zou zeggen: Jeroen ten voeten uit!

Lion du jour

Inmiddels zal het eenieder duidelijk zijn dat er van het in het vooruitzicht gestelde piece-of-cakedicteetje niet veel terechtgekomen is. Integendeel: het werd een orthografisch bloedbad: in Renés dictee slaagden slechts Herman Killens (53 correct ingevulde woorden) en Rein Leentfaar (49 correct ingevulde woorden) erin meer dan de helft van de in te vullen woorden correct te schrijven. Jeroen van Heemskerck Düker werd met 38 correct ingevulde woorden derde. De hekkensluiter had zelfs slechts 29 keer goed ‘gegokt’. Errare humanum est, maar dit is andere koek dan pepernoten …
Ook Jeroen had ons alle hoeken van het woordenboek laten zien, maar in ieder geval slaagde bijna iedereen erin meer dan de helft van de opgavenwoorden juist te spellen. Alleen de rodelantaarndraagster had iets meer dan de helft fout. Herman Killens was, summa summarum, de lion du jour! 

De even lange als geanimeerde nazit met pianomuziek van Lizi van Vollenhoven deed alle somberte over de rodestrepenbonanza als sneeuw voor de zon verdwijnen.