door Herman Killens

Oei, Zoetermeer, ik had er nog nooit van gehoord. En nochtans heb ik in het verleden heel vaak Nederland gefrequenteerd, voornamelijk om professionele redenen maar ook op de bonnefooi met fiets, wandelschoenen en tent. Maar nooit Sweet Lake City dus, de intrigerende benaming die Dian van Gelder in haar uitnodigingsmail gebruikt.

Had ik al gezegd dat dicteeën bij uitstek een zomersport is? Inderdaad, zoals bovenmaats vaak het geval voor de BeNeDictees genieten we weeral voor de zoveelste keer van een hoogmediterraan temperatuurtje als we op zaterdag 26 mei 2018 aan het gezellige restaurant Happy Moose arriveren. Echtgenote Mireille heeft na een uitgebreide voorafgaandelijke research haar fiets meegebracht en peddelt onmiddellijk met een verrekijker richting het natuurgebied met de moeilijke spelling Noord Aa. Zij gaat op zoek naar zo veel mogelijk verschillende vogels, ik naar zo weinig mogelijk schrijffouten. Zij geniet in de zon, ik ga zwoegen op de eerste etage. Doemetoch – toch de verkeerde hobby gekozen?

Medemasochisten
De dicteevrienden genieten al van hun welkomstdrank en ontbijt als ik met Bert Jansen puffend de trap naar de Rietzoomzaal bestijg. Er zijn in totaal naast mezelf tien medemasochisten aanwezig: gastvrouw Dian van Gelder, Annemarie Braakman-Ven, Leni Lagerberg, Lizi van Vollenhoven, Bert Jansen, Jeroen van Heemskerck Düker, Jozef Lamberts, Rein Leentfaar en Rien Wisse. En – tada, tromgeroffel, klaroengeschal – Joost Verheyen!!! Amai, de strafste speller van het westelijk halfrond is aanwezig. En bij uitbreiding ook van het oostelijk halfrond. Een hele eer voor de BeNeDicteeCommunity. Van zodra zijn inschrijving bekend werd gemaakt heeft Rien zelfs zijn hele dictee herschreven (zie verder) …

Dian, die uitgebreid reclame maakte op diverse fora, had gezien de ruime locatie op nog meer volk gehoopt. Oorspronkelijk hadden zich in Joosts zog trouwens nog twee andere Limburgse specialisten ingeschreven, maar die zegden dan weer in extremis af. Maar het moet gezegd: hoeveel dictees vinden er per jaar plaats waar meer dan elf dicteetijgers aan deelnemen? Enkele komen in 2018 heel voorzichtig bijna in de buurt: het Hautekietdictee, Sluis, Terneuzen, Oudewater, … Maar méér? Neen, BeNeZoetermeer is op dat gebied een absolute topper.

Powerpoint
Het uitzicht vanop het balkon is groots: water, riet, meerkoeten en futen. En hikende en bikende bezoekers. Maar er moet gepresteerd worden. Dicteeën, weet je wel. De immer enthousiaste Dian komt evenwel verrassend uit de hoek. We beginnen immers met een … powerpointpresentatie over Zoetermeer. Ongemeen schitterend, zeker voor deze onwetende Vlaming. Zoetermeer blijkt veel groter dan gedacht, 125.000 inwoners, wauw (hier spreekt natuurlijk wel een inwoner van – of all places – Opwijk). Eigenlijk een uit de voegen gebarsten groeikern. Ongelooflijk, met alle voorzieningen: een metro, een skistation, een golfbaan, … En nu dus ook een dicteewedstrijd. Een dubbele dan nog.

We trappen af met een dictee geschreven door Lizi van Vollenhoven, een knotsgek en humoristisch verhaal onder de titel Boontje komt om zijn loontje. Daarin heeft de louche figuur Appie W. het plan opgevat om een sterrenrestaurant annex zwartgeldwitwasserij te starten – de koddige Kwartel – en tegelijkertijd zijn overbuurman en rivaal op haute-cuisinegebied uit te schakelen – de gepluimde Patrijs. Daarvoor schakelt hij twee straatschoffies in. De eerste moet vijftienhonderd cicaden en vijftig muizen loslaten in de frigidaireruimte van zijn overbuur, de tweede enterotoxineproducerende E. colibacteriën door de hors-d’oeuvre van de gepluimde Patrijs mengen om de gasten een langdurige gastro-enteritis te bezorgen. Ondertussen vindt de grande opening plaats van zijn eigen restaurant, waar gourmands, journalisten en de Amsterdamse onderwereld op uitgenodigd worden op een veertiengangenamusediner.

Quokka en tafa
Natuurlijk loopt alles in het honderd. De twee vergissen zich in de uithangborden – ze kunnen immers nog geen kwartel van een patrijs onderscheiden (en had het nu om een quokka versus een tafa had gegaan, dan konden we dat nog enigszins begrijpen) en droppen hun goedje in het verkeerde restaurant. Gevolg: een chaos vanjewelste, een schietpartij. Ik citeer:

De coquette trok hierop haar uzi onder haar vicuñawollen jas vandaan en begon in het wilde weg te schieten. De sterkedrankcontainers veranderden in evenzovele danaïdenvaten. Terwijl de journalisten driftig aantekeningen maakten, probeerde Appie zo veel mogelijk van de Chateau Montifaud te redden door onder een vat te gaan liggen en gewoon zijn mond open te houden. De via het C2000-systeem opgeroepen ME arresteerde onder het motto ‘eerst meppen, dan uitzoeken’ de hele bups en slingerde de goegemeente in het cachot. Naar het schijnt snakt Appie inmiddels naar de meest simpele McDonald’s-maaltijd.

Kruudmoes
Nu nog foutloos neerpennen. Enige culinaire kennis van heb ik jou daar was alvast een pre: toastjes met coquilles Saint-Jacques, crème de chayote of aspic van casselerrib, creusetapas, petits-beurres met crème fouettée en cassata-ijs. En misschien past de koketterende oude taart eveneens in dat rijtje …
De volgende zin zal allicht ook wel nergens zonder rode markering gebleven zijn: Een loensende drinkebroer raakte geleidelijk aan sjikker door het teveel aan charoset en probeerde met hand en tand antroposofische homeopathie te propageren als panacee tegen alcoholgeïnduceerde malaise.

Maar het kan ook veel stommer: schrijf ik toch wel vicuñabollen in plaats van -wollen. Het woord dat evenwel het vaakst fout gaat is kruudmoes. Kruutwatte? Precies. Kruudmoes blijkt een oud Gelders en Overijssels gerecht te zijn, een stevige en voedende pap van gort, karnemelk, spek, rookworst, rozijnen en verse kruiden. Weer iets bijgeleerd. Lizi heeft alvast beloofd om het te serveren tijdens het BeNeDictee op 22 september in Voorburg!

Meisterstück
De uitslag is … een ex aequo. De super-Zeeuw Rein Leentfaar slaagt erin gelijke tred te houden met Meisterstück Joost Verheyen: vier fouten (op 69 invulplaatsen), op drie tellen gevolgd door Rien Wisse. Meteen verschanst Lizi zich op het balkon om ter plekke enkele shoot-outwoorden te bedenken, na gecheckt te hebben of beide protagonisten geen medische voorkennis hebben. Stafylokokkentonsillitis en cervixdysplasie gaan voor beiden goed, maar over de schrijfwijze van prosopagnosie twijfelt Rein net iets te lang zodat Joost tot winnaar wordt uitgeroepen.

Tijd voor het buffet, perfect klaargemaakt en opgediend door het restaurantpersoneel, en tijd om op het balkon ook wat van het fraaie weer te genieten. Even uitblazen vooraleer de gevreesde Rien Wisse – de winnaar van de competitie 2017 – aan de beurt komt. Die heeft zoals gezegd zijn hele dictee een facelift gegeven van zodra hij hoorde dat Joost zou deelnemen. En dat zullen we geweten hebben.

Woordkunstenaar
Over het verhaal kan ik kort zijn. Een next best oplossing gaat over een vijfenzestigenhalfjarige man die naar een geriatrieaios (in Nederland: arts in opleiding tot specialist) gaat en doorverwezen wordt wegens een drankprobleem. Of toch ongeveer, want de tekst staat zo vol met onmogelijke woorden en woordcombinaties dat ik nog steeds de eigenlijke story tracht te achterhalen. Rien is immers een grandioze woordkunstenaar die, net als bijvoorbeeld Marc de Smit in Terneuzen, iedereen voortdurend op het verkeerde been zet met ingenieus in elkaar geknutselde combinaties van klanken, grammaticale constructies en woordlookalikes. Alleen gaat Marc daar spaarzamer mee om, terwijl Rien onze hersenen om de haverklap bombardeert.

Enkele afschrikwekkende voorbeelden: dementia-praesenilissymptomen, gaazspecialist, zo vol als mut, méritoire geëdite teasestrip (en geen T-strip), meatspace (niet een meetspace of ontmoetingsruimte maar de fysieke wereld), widescreen (oeps, geen whitescreen), het gele snavelhauwtje, een toetoeppak (ik maak er een tutupak van), wat tanorexia-achtig, beresterk van inhout (!), de band dEUS, ge schiept te veel, ik ben uit de ket maar niet wous (waar heeft-ie het in ’s hemelsnaam over …), pek- of alantswijn (neen, geen peccovalantswijn of wat dan ook). Het al dan niet aan elkaar schrijven of streepjes zetten passeert eveneens de revue: de next best oplossing uiteraard, maar ook een prima de luxe stemming, de baard van Mozes, een so easy’tje, een net-nietspecialist, een standalonescrollwieltje, boe roepen, begijne maken, terwijl we bijeenwaren, …

En dan is er nog de spitstechnologie: declassee, vrouwelijk omdat het gevolgd wordt door het woordje wier. Trakteerden, want het is souschef et al. (en anderen). Ja, jongens, amai mijn voeten. En de rest zijn gewoon … moeilijke woorden: covaartest, rantte, beb, schroodbeitel, dik van zoute – ik kan zo nog een tijdje doorgaan.

Kokmeeuw
Het gaat allemaal wat boven mijn petje. Er moeten in totaal maar liefst bijna 30 procent van de gedicteerde woorden worden opgeschreven (106 van de 347 woorden). Dat geeft een onoverzichtelijk invulblad, vooral daar er gewoon blanco’s staan waar een woord- of woordgroep moet ingevuld worden, en dan nog vaak enkele naast elkaar. Bovendien ligt het dicteertempo bijzonder hoog, combineert Rien regelmatig verschillende woorden in één woordgroep en is er veel te weinig tijd om na te denken over al deze complexe hersenpuzzels. En voor Vlamingen komen daar dan nog eens wat extra fouten bij door de afwijkende Hollandse uitspraak (‘regiolect’, om Bert Jansen te parafraseren). Dat laatste, tja uitwedstrijd, ieder zijn beurt.

Sorry Rien, op het einde heb ik er al helemaal geen zin meer in. Ik leg mijn pen neer en zie hoe een kokmeeuw op het balkon neerstrijkt. Ik zet een vogelstreepje bij op mijn blad … Na afloop blijkt dat Rien niet doorheeft dat het toch wel afschuwelijk moeilijk is. ‘Tja, al die woorden staan gewoon in mijn Lijst’, klinkt het laconiek.

Messi en Ronaldo
Van de 66 invulgroepen schrijft zelfs winnaar Joost er uiteindelijk 21 fout (zowat een derde van alle woorden – dat overkwam hem allicht nog nooit), en enkel Rein (28) en uw nederige dienaar (31) halen nog net iets meer dan de helft. Gemiddeld worden er door de deelnemers uiteindelijk twee derde (!!) van de woorden en woordgroepen fout geschreven, allicht een absoluut nieuw record aller tijden voor een invuldictee. En dus kan ik toch nog met een goed gevoel naar huis: nu kan niemand meer zeggen hoe affreus moeilijk Opwijk 2017 (de vorige recordhouder) was …

Het is in het verleden al meermaals door een aantal deelnemers en verslaggevers vermeld: leggen we de lat nu niet veel te hoog? Willen we dat enkel nog Messi en Ronaldo aan de BeNeDictees deelnemen of mikken we breder? Ik kreeg begin dit jaar verschillende antwoorden van uitgenodigden dat ze het toch wel echt veel te moeilijk vinden en daarom passen voor de BeNeDictees. En de aankondiging op dictees.nl hielp ook niet echt: ‘competitie voor de ambitieuze dicteehobbyist’. Tijd voor wat bezinning? Het dictee van Lizi (gemiddeld een vijfde fout) was wat mij betreft een goed streefdoel.

Après-dictee
Bovendien zorgt dat ook voor een rangschikking op basis van appelen en peren. Volgend jaar dus allicht te schrappen. Wat er ook van zij: Rein verovert de virtuele gele trui, terwijl Nederland de leidersplaats in het landenklassement nog verstevigt.

Het moet gezegd: Dian heeft op een creatieve en toffe wijze het woonkamerconcept breed geïnterpreteerd. En ook de organisatie was perfect. Maar persoonlijk verkies ik toch altijd wel de intimistische en gezellige sfeer van de echte huiskamer. Maar ik heb geen recht van spreken, want ik mis natuurlijk wel het belangrijkste onderdeel: het après-dictee. Om privéredenen moet ik er vandoor, terwijl het gezelschap plaatsneemt op een schaduwrijke plek op het terras van de Happy Moose. Voor verdere verslaggeving hierover verwijs ik jullie dus graag door naar de andere deelnemers.

O ja, Mireille heeft meer gevederde vrienden gespot dan ik fouten heb geschreven. Maar of dat iets zegt over mijn orthografische kwaliteiten dan wel over haar ornithologische kennis laat ik even in het midden …