door Jeroen van Heemskerck Düker

Een bordje plastic soep

Plastic soep is niet te eten, en bovendien vrijwel onmogelijk te bereiden. Plasticsoep daarentegen bestaat wel degelijk. De Nederlandse slimmerik Boyan Slat zet op dit moment alles in het werk om die gigantische drijvende afvalberg uit de oceaan te vissen. Onderscheid tussen die twee schrijfwijzen, hoe subtiel ook, is dus noodzakelijk om verwarring te voorkomen. Dat vond ook medicus, dicteetijger en taalfetisjist Bob van Dijk, die over dit heikele probleem een bevlogen pleidooi hield tijdens zijn screentest voor de tv-quiz De tafel van taal in 2017. Twee jaar later blijkt zijn aansporing niet vergeefs te zijn geweest.

In het begin van 2018 reisde Bob met zijn kompaan, de Groningse dichter Sacha Landkroon, naar Amsterdam-Noord voor de opnamen van De tafel van taal. Uiteraard waren beiden terdege voorbereid; zelfs de romcom Taal is zeg maar echt mijn ding hadden zij helemaal uitgezeten in een volledig leeg bioscoopzaaltje. En een maand voor de opname hadden zij elk hun kandidaat voor het woord van het jaar toegelicht in een screentest. Sacha koos ‘plofklas’, de latere winnaar. Bob nam de plasticsoep onder handen, dat naar zijn mening foutief in de shortlist vermeld stond: als plastic soep dus.

Pakjesavond

De taalstrijd verliep teleurstellend voor het taalvaardige duo, de finale bleef buiten zicht. Maar de beloning volgde alsnog bijna twee jaar later. Op pakjesavond van 2019 werd Van Dijk door zijn zoon – die de taalgevoeligheid van zijn vader geërfd heeft – verblijd met de opname van het plasticsoeppleidooi. En de grootste verrassing volgde, als een uitgesteld sintpresentje, vijf dagen nadien. In de nieuwsbrief van Onze Taal verscheen een ondubbelzinnig advies om plasticsoep altijd zonder spatie te schrijven. Victorie!

Voor de onvermoeibare ingezondenbrievenschrijver Van Dijk vormt de bevestiging door het genootschap een nieuwe prikkel in zijn spellingstrijd. Al twintig jaar probeert de medicus de ‘h’ terug te krijgen in ‘rhesus’. Ook de spelling ‘Griekse y’ is hem een doorn in het oog; dat zou immers ‘Griekse ij’ moeten zijn, zoals veel specialisten beamen. En zodra Van Dijk iets vindt, klimt hij in de pen. Hij schrijft aan de landelijke media, de taalredacties, de dicteewebsite … net zo lang tot zijn punt voor iedereen duidelijk is.

Aferesis

De orthografisch angehauchte gemeenschap mag zich verheugen in het onversneden activisme van mensen als Bob van Dijk, die onlangs ook de medische term aferesis in recordtijd als lemma in de Van Dale wist te krijgen. Liefhebbers als Van Dijk en Johan de Boer – en monomane terriërs als Rein Leentfaar –  houden de redacties van de standaardwerken scherp. En ze zorgen ervoor dat plastic soep niet per abuis in de kookboeken belandt. Scheelt toch weer trekkebekkende gezichten aan de kerstdis.