door Herman Killens

2017. Heel Vlaanderen is een barre dicteewoestijn geworden. Héél Vlaanderen? Neen, een kleine nederzetting blijft moedig weerstand bieden …

Een gastvrije ontvangst, een enthousiaste organisatie en een gezellige sfeer: doet dat een belletje rinkelen? Inderdaad, we zijn weer eens met veel plezier te gast in het sfeervolle Diest, voor het jaarlijkse dictee van het KAD. De vierde editie van het oudercomité ondertussen, een klassieker zeg maar. De aanwezige deelnemers warmen zich meteen op met een mok erwtensoep of doorbladeren nog in extremis het Groene Boekje, met een wit wijntje binnen handbereik. Nog even bijtanken vooraleer de Tournée Minérale van start gaat. Op elk individueel tafeltje ligt een opgavenblad, een pen en – traditiegetrouw – een kommetje met niknakjes klaar. Een krijtbord brengt ons ondertussen op foute gedachten: er zijn ‘Croque Monsieurs’ te verkrijgen. Bij Toutatis!

Herman & The Hermits
Een nieuwigheid dit jaar: je kan ook onder een schuilnaam inschrijven. Ideaal voor wie een hoge foutenlast verwacht en achteraf toch nog een verder publiek leven op het oog heeft. O ja, en dat zou allicht ook het probleem hebben opgelost van de vorige lokale winnares die bijna een jaar na datum haar naam uit het verslag liet schrappen. O tempora, o mores! Hé, ik speel even met het idee om me onder het pseudoniem Herman & The Hermits in te schrijven. Of beter nog: als Edward Vanhove (met het oog op een goede rangschikking). Maar helaas, die is al aanwezig …

Een dertigtal deelnemers: dat betekent wel een kleine terugval tegenover de recordeditie van vorig jaar. Met traditioneel een uitgebreid contingent geoefende dicteeschrijvers. Twaalf stuks, waaronder drie winnaars van het Groot Dictee op tv, drie Nederlandse topspellers en zes deelnemers aan het allereerste dicteekampioenschap van de Lage Landen dat op 8 april in Opwijk van start gaat. Dat wordt drummen op het podium! Gelukkig is er in Diest tussen al dat dicteegeweld ook een afzonderlijke rangschikking voorzien voor de locals, gereserveerd voor de inwoners van Diest en omgeving en/of voor wie een band met de school heeft.

Maar het valt me vooral op dat de derde categorie, die van de scholieren, al bij al vrij dun bezet is. Het is per slot van rekening aan de basis toch nog altijd een schooldictee. Aan de inspanningen van de organisatoren kan het niet liggen: uitgebreide reclame via de sociale media, een aantrekkelijk prijzenpakket en een specifieke extra proef op maat van de jeugd (zie verder). Misschien VRT-coryfee Aster Nzeyimana eens als voorlezer uitnodigen zoals tijdens het recente studentendictee in Leuven? Succes verzekerd.

De F-side
Hola, niet dat er iets ontbreekt aan het charisma van ere-algemeen directeur Guy Beckx. Wel integendeel. De man is een half jaar geleden met pensioen gegaan. En het is algemeen geweten dat gepensioneerden een drukke agenda hebben. We mogen dan ook superblij zijn dat hij toch nog een gaatje heeft gevonden om een fraaie en doordachte dicteetekst af te leveren en die dan ook nog persoonlijk vanavond te komen voorlezen. Zoals verwacht met heldere stem en duidelijke uitspraak. Het thema is trouwens brandend actueel in Vlaanderen: de geplande hervorming van het secundair onderwijs. Zo wordt in de eerste graad van het middelbaar de algemene vorming versterkt en moeten alle leerlingen een vooropgesteld niveau halen. Daarnaast komt er een keuzegedeelte om nieuwe vakken te verkennen of andere uit te diepen. In de tweede en derde graad worden de huidige 29 studiegebieden vernauwd tot acht bredere studiedomeinen.

Guy Beckx illustreert dit treffend vanuit de leefwereld van een vijftal typejongeren. Zoals Joyce die haar talent kwijt wil in de schoonheidsindustrie om de desperate housewives van de nouveaux riches hypoallergene natuurproducten aan te smeren met de juiste pH-waarde. Joyce wil daarnaast nog een getuigschrift van nagelstyliste behalen. De hype van de gelnagels boomt immers als nooit tevoren. Of Sofie, die zich nu nog sensueel neervlijt op het grasveld ten aanschouwe van de geilende en kwijlende jongens van de klas, maar later een Wimbledonfinale wil bereiken’. En kok in spe Filip wiens grootste uitdaging het voorbereiden van een exquis dinertje is, geen pizzaatje van de italiaan, maar een tournedostje of een saltimbocca op z’n Romeins.

Oei, de F-side roert zich. Enkele nomadische stoorzenders op de voorste rijen polsen terloops naar ‘het reglement’ en ‘de norm’ van vanavond. Maar daar doet Guy niet aan mee. Alles is honderd keer geverifieerd en als er toch nog een twijfelgeval zou opduiken: ik leer achteraf graag bij. Ik zie hem zo denken: Rare jongens, die dicteetijgers.

Dicteeambetanteriken
En het moet gezegd: de tekst is nauwgezet afgeschubd en gefileerd. De nochtans immer kritische dicteeambetanteriken hebben maar op een tweetal plaatsen wat bedenkingen, en dan nog. Dat is in Dicteeland al een enorm succes op zich. Welke? Ingevolge de consignes van onze erg strenge webmaster gooi ik dat wel op het forum.

Er zijn in totaal maar liefst 120 invulwoorden. Oeps, dat wordt straks een zware klus voor de correctoren. En Guy heeft er dan ook nog eens een pittige tekst van gemaakt. Voor de specialisten lijkt de moeilijkheidsgraad nog mee te vallen, maar voor de twee andere categorieën kost het zichtbaar bloed, zweet en tranen.

De tekst eindigt met een verwijzing naar een krabbel van een deelnemer vorig jaar: Die quootte, niet zonder enige vorm van dedain op het evaluatieblad: ‘Geen fouten schrijven in een gemakkelijk dictee van nauwelijks een A4’tje, geeft me geen adrenalinekick’. Vooralsnog is de identiteit van dit vermaledijde sujet nog onbekend (er wordt in de wandelgangen wel gefluisterd dat het om een – jawel – Nederlander zou gaan). Maar we geven de zoektocht niet op. We hebben Le Canard Enchaîné en De Spelt, je broodnodige dicteenieuws ingeschakeld. We houden je op de hoogte …

Superoma
Na het dictee volgt er een nevenwedstrijd die exclusief voorbehouden is voor de jeugd. Vorig jaar was dat een sms-proef: zo snel mogelijk een aangeduide tekst correct doorsturen. Geen van de volwassenen die de behoefte (en vooral het talent) had om zich met de jongeren te meten. Dat is deze keer verschillend: er vallen spreekwoorden en gezegden te raden die uitgebeeld worden aan de hand van een reeks emoji’s. En de quizfanaten onder het gezelschap zoeken ijverig mee. Overigens niet altijd met succes. De youngsters lossen echter een aantal vraagstukken creatief op. Er kunnen binnenkort enkele nieuwe spreuken aan de Dikke Van Dale toegevoegd worden!

Het verbeteren van de dictees duurt zoals gevreesd lang, heel erg lang. Het is al kwart over tien als Annick Claessen eindelijk de winnaarslijst mag onthullen. Op een powerpointslide floepen de namen een voor een tevoorschijn. En dat drijft de spanning ten top. Eerst de scholieren. Straf: het Atheneum KAMSA uit Aarschot gaat met alle gouden medailles aan de haal. Zo wint Eline Michiels zowel de individuele dicteeprijs als – samen met haar medestudente Femke Coenen – de teamtrofee. Erica Herremans eindigt dan weer als eerste van de taalquiz. Proficiat, dames!

Yezz! Superoma haalt het opnieuw bij de locals. Twee jaar geleden veroverde mevrouw Denise Raeymaekers al de groepsprijs met haar kleindochter. Ik schreef toen dat ik grootmoeders vooral met breiwol, tearooms en pannenkoeken met Lichtmis associeerde. Dat beeld moet ik nu toch wel dringend bijstellen. Het is beloofd. Oma’s doen me vanaf vandaag enkel nog denken aan Groene Boekjes, spellingbees en lettersoep met balletjes. Alle gekheid op een dicteestokje: een superprestatie!

O ja, rest nog de uitslag bij de taalnomaden (waarvan we uiteraard wel het foutentotaal vermelden, te beginnen met het gemiddelde: 9 rode strepen): 1. zie je wel: Edward Vanhove (jaja, de enige echte, 3 fouten) – 2. Christiane Adams (5) – 3. Herman Killens (6). Een zoveelste verdiende dicteescalp aan Edwards gordel. Ik weet het niet heel zeker – de twijfel blijft – maar vermoedelijk is die in zijn jeugd in de ketel met taaltoverdrank gevallen …

In Diest ga je nooit met lege handen naar huis. De winnaars krijgen allemaal een prachtige prijs overhandigd, waarna alle deelnemers ook nog eens een boek mogen uitkiezen. En tot slot zet Annick Claessen de drie Nederlandse zwervers extra in de bloemetjes – euh in de streekspecialiteiten. Een mooi gebaar!

Groene oase
Specialisten denken het altijd beter te weten. Terecht of niet, dat laten we even in het midden. Maar net als de vorige jaren hebben we een kleine suggestie voor de organisatoren en de opsteller van de tekst. Reserveer 60 (relatief moeilijke, zoals down-to-earth, quootte, caesarsalade, to-dolijstje, highteaënde en gefundenes Fressen) invulwoorden voor de dicteehobbyisten en 60 andere (wat minder moeilijke, zoals kokkerelt, ge-e-mailde, bacteriën, V-hals, gelnagels en Sofies droom) voor de jeugd en de lokale deelnemers. Dat heeft een drievoudig voordeel. De jongeren en locals zullen een pak minder rode streepjes hebben (altijd mooi meegenomen), voor iedereen is er minder invulwerk en de verbetering zal veel sneller klaar zijn.

Maar de slotsom is weer eens zeer positief. Een vlotte organisatie, een toffe sfeer en een leuke en uitdagende tekst. Om het met een nieuwe spreuk te zeggen: het KAD-dictee is geen fata morgana maar een uitbundige groene oase in de woestijn.

Applaus op alle (school)banken: broeva, haro voor Diest en op naar nummer vijf!