Pieter van Diepen in Aalsmeer, 2017

door Pieter van Diepen

Er was een tijd, van 2008 tot 2016, ongeveer, dat ik meer dan twaalf dictees per jaar schreef. Met een uitschieter naar boven in 2015: 22. Maar vanaf 2017 werd het minder en in 2019 was daar opeens corona. Vijf magere, dicteearme jaren volgden, door covid, maar ook een beetje door verzadiging. Tot 10 oktober van dit jaar. De voorzitter van de dicteecommissie van de Rotaryclub mailde een uitnodiging voor het negende Oegstgeester dictee, met een hartenkreet speciaal voor de specialisten om toch vooral te komen: de vaste schrijver annex voorlezer van het specialistendeel overwoog ermee te stoppen als er te weinig animo was. Dus ging ik terug naar Oegstgeest …

De laatste twee keer dat ik daar meedeed, in 2017 en 2018, was het prima gegaan: ik won. Bij het ‘gewone’ dictee welteverstaan, want de extra ‘proef’ – zoals onze Vlaamse vrienden dat zo mooi noemen – zette me met beide benen op de grond. Ik ben een redelijk bekwame speller, maar een specialist? Nee, ik doe mee in de marge. Zo ook deze keer. Maar nu nog een graadje erger! Anders dan vorige keren was het voor de ‘tijgers’ nu alleen een specialistendictee, tegelijk voorgelezen met het liefhebbersdictee, dat geschreven was door oud-huidarts Bart Boom.

Accent

Met bijna negentig invulplaatsen was die tekst al moeilijk genoeg. Wat te denken van kok met zo’n toque, semi-Middellandse Zeeklimaat, al naargelang, perfiedste, extra vergine olijfolie, koek met zopie (anders dan koek-en-zopie), takke-eind, een-twee-drie, fier en zonder vijven en zessen, NAVO-lid, ultraver weg en À propos (anders dan het Groene Boekje vermeldt)

Moeilijk genoeg, en het was dan ook niet verwonderlijk dat er veel fouten werden gemaakt. Twee deelnemers, Job de Kruiff (in een Leids dictee in 2009, van mijn hand, versloeg hij oud-Groot Dicteewinnaar Jacques Bettelheim en dicteeveelvraat Rein Leentfaar) en Mignon de Lange, de violiste van het duo dat de entr’acte verzorgde, wonnen ex aequo met 31 (!) fouten. Dat De Lange de eerste prijs kreeg, was omdat De Kruijff eerder in de tekst zijn eerste fout maakte. Een curieuze spelregel.

Graadje gekker

Voor de specialisten, vijf in getal, had Van Dalecoryfee Ton den Boon (voor het laatst?) het nog een graadje gekker gemaakt. Met een kleine tachtig invulwoorden en -woordgroepen van het kaliber kufar, oemra, ihram, tawaaf, Kaäba, joyeuse entrée (waar ik ‘gewoon’ joyeuze entree schreef), turista, papagalli, takatoekaland, takkietakkieland, char-à-bancs, eskrima, gefilte fisj en Tegucigalpa. Dat laatste had ik goed, de rest niet. En voor cultmustread verstonden mijn 74 jaar oude oren, mét gehoorapparaatjes, cultmystery. Nee, in dit elitegezelschap was ik gedeeld laatste, met 29 kemels. Voorburgse Lizi van Vollenhoven was er, Dordtenaar Randy van Halen was er, maar Harderwijker René Dijkgraaf werd knap tweede, met twintig rode strepen. En met slechts tien missers was de zwervende Zeeuw, Rein Leentfaar uit Middelburg, veruit de beste.

Twee prijswinnaars bij de liefhebbers en twee prijswinnaars bij de specialisten, maar de grootste winnaar was de VoorleesExpres, als vanouds het goede doel waar de opbrengst van de avond – inschrijfgeld en sponsorbijdragen – naartoe ging. En dat was een mooi bedrag.

Kras op de ziel

Een dag later was er weer een dictee, en weer op fietsafstand, nu aan de oostkant van Leiden: Leiderdorp. Net als in voorgaande jaren georganiseerd door de Leiderdorpse Volksuniversiteit (LVU). Dit elfde Leiderdorps dictee, voor de tiende keer in de raadzaal van het gemeentehuis, zou voor mij een jubileum worden: mijn tweehonderdste! Ondanks de kras op mijn ziel van een dag eerder, toog ik vol goede moed oostwaarts. Het moest nu maar eens gebeuren. Er waren ruim veertig liefhebbers op afgekomen, onder wie vier specialisten. Rein en Randy waren er weer, en Bussumer Bert Jansen. Vier specialisten, maar gewoon dezelfde tekst als de rest. Die tekst, met als titel ‘Laat Leiderdorp likkebaarden’, was van INT’er Roland de Bonth en omvatte naast een tachtigtal invulplaatsen de in Leiderdorp gebruikelijke taalfouten die je moest opsporen.

Emil Broesterhuizen (voorzitter van de LVU), Laila Driessen-Jansen (burgemeester), Pieter van Diepen, Rita Bruning, Sten van Poelgeest, Myrna Dop-Fraterman en het derde lid van team Young@Heart

Zoals de titel al deed vermoeden, was het een culinair getint dictee. Dat biedt veel mogelijkheden voor lekker lastige dicteewoorden: het begon al met meester-patissier en amateurbakkers, waarna smoothies, foodprocessoren, hak-, rasp- en snijwerk, Moskovisch deeg, boulimie, souschefs, karamelliseren, chocolade-eclairs, Bossche bollen, en crèmeux de goegemeente hoofdbrekens bezorgden. En natuurlijk crème brûlée. Wat ik fout had. Wéér. De accenten wel goed, maar met een koppelteken – zal ik het óóit goed schrijven?

Een uiterst merkwaardig invulwoord was daaraanvolgends. Met -ds. Het Groene Boekje vermeldt alleen ‘daaraanvolgend (bnw)’. Verder niets. Van Dale idem. Ook lastig: siliconen sjabloon. Burgemeester Driessen, die het dictee voor het laatst voorlas, legde maar één klemtoon: silicónensjabloon. Maar er stonden alleen puntjes op de plaats waar siliconen moest worden ingevuld, sjabloon was gewoon gegeven. Ik aarzelde, maar schreef siliconen toch maar aan sjabloon vast. Tot de burgermoeder bij het voorlezen van het hele dictee op het eind wél silicónen sjablóón zei. Gauw weer losgemaakt.

Gewonnen!

De lokale winnares was Rita Bruning, met 17 fouten, gevolgd door Myrna Dop-Fraterman en Sten van Poelgeest. De teamprijs was voor seniorenpopkoor Young@Heart, waarin Bruning en Dop meeschreven. Bij de ‘tijgers’ hadden Rein, Bert en ik alle drie drie fouten. Maar ik werd tot winnaar uitgeroepen. Waarom? Niet omdat ik mijn eerste fout later in het dictee maakte, maar omdat een van mijn fouten me bij nader inzien niet aangerekend werd. Ik schreef Limes met een hoofdletter, met een reden. En de jury ging daarin mee.

Eindelijk gewonnen. Ik zal de goden maar niet verzoeken door een vergelijking te maken met Napels zien …