door Herman Killens  |  foto’s: AZ Jan Portaels

‘Het dictee?’

De dame achter de infobalie heeft eindelijk haar telefoon neergelegd en hoort het tot mijn verrassing niet in Keulen donderen – zelfs niet in Vilvoorde. Ze kijkt me indringend aan. Ik vrees dat ze me meteen naar de psychiatrische afdeling van dr. Jan Deroover – de organisator van dit tweede Portaelsdictee – zal verbannen, maar niets is minder waar. Ik vertel haar dat ik mijn wagen zoals afgesproken op de artsenparking heb gestald en omdat ik daar niet meteen dicteeaanduidingen vond dan maar het gebouw helemaal rond ben gelopen tot aan de hoofdingang.

‘Ik zal dat eens uitleggen. Zie je ginder aan de overkant die smalle gang? Wel, op het einde ervan moet je links afslaan, een eind doorlopen en meedraaien en vervolgens rechts. Weer een lange gang en dan moet je de trappen naar boven. Daar moet je terug rechts, een passerelle over en dan aan weer een trap naar beneden. Dan nog naar links, meteen naar rechts, dan links, een lokaal door en daar is ie dan: de personeelskantine …’

Catacomben

Ik wil nog ‘euh’ zeggen en ‘wil je dat nog eens herhalen’ maar daar rinkelt haar telefoon weer. En dus ga ik zonder gps-ondersteuning op zoek naar die refter. Ik kom vast wel iemand tegen aan wie ik het nog eens kan vragen. Niet dus, het hele hospitaal lijkt wel verlaten. Het beginstuk gaat nog goed maar dan begin ik over die trap te twijfelen. Plotseling loop ik collega-dicteeman Kevin Willems tegen het lijf die net als ik het noorden en zuiden kwijt is. En geen pijlen te bespeuren. Samen gaan we trap op, trap af, catacomben en doodlopende gangen in en weer uit, een labyrint. En na veel omzwervingen horen we plotseling met heel veel geluk in de verte geroezemoes … de kantine. Met nogal wat volk. Hoe hebben die dat hier in ’s hemelsnaam gevonden?

Jan ontvangt ons bijzonder hartelijk en goedlachs. Koffie, thee en voor de overmoedige schrijvers onder ons nu al bier of wijn. Ik vertel hem over onze dwaaltocht en dat het straks toch wel een kleine uitdaging zal zijn om de hoofdingang terug te vinden. Maar wat blijkt: de kantine heeft een buitendeur. En … die geeft netjes recht op de parking uit waar mijn wagen staat. Makkelijk. Maar ja, die buitendeur was wel toegewaaid …

Groenen en roden

Tweeëntwintig deelnemers, net iets minder dan vorig jaar, allicht te wijten aan de herfstvakantie die vanavond aanvangt in Vlaanderen. Ook Kristien Bonneure, de aangekondigde VRT-journaliste met de heldere stem heeft zich te elfder ure verontschuldigd, zodat Jan noodgedwongen zelf uit zijn oeuvre moet voorlezen.

De deelnemers zijn ingedeeld in groenen (personeel en minder ervaren schrijvers) en roden (specialisten, hier dicteecoryfeeën gedoopt). In die laatste categorie zitten naast mezelf nog de dicteevrienden Christiane Adams, Dian van Gelder, Jozef Lamberts, Raf Coppens en Rein Leentfaar klaar voor de strijd. En dus ook Kevin die tot zijn afgrijzen eveneens in de specialistencategorie werd ingedeeld. Zijn pleidooi om een tussencategorie in te richten kan allicht op héél véél bijval rekenen in het dicteewereldje – maar wie blijft er dan nog over in de Champions League?

Déjà vu

De eerste paragraaf refereert meteen naar vorig jaar: ‘Mogelijks bekruipt er u een déjà-vugevoel vermits het dictee verder ingaat op het Portaelsdictee van elf maanden geleden.’

Inderdaad. Net als vorig jaar gaat het dictee immers over de oriëntalistische schilder Jean François Portaels (1818 – 1895), naar wie het ziekenhuis in Vilvoorde is genoemd. En Jan Deroover is ambitieus, want de titel ‘Leven en werken van Portaels, deel 1’ laat meteen vermoeden dat er volgend jaar een vervolg komt. En jawel: Jan bevestigt dat hij ondertussen voldoende materiaal heeft voor nog een schrijfsel. Portaels’ leven vormt immers een dankbaar onderwerp door de vele omzwervingen die hij maakte (lees: veel exotische woorden).

Ook de Aalsterse vaudeville van dit jaar wordt vermeld: ‘Er was begin 2018 bijna sprake van plagiaat en een dicteecoryfee raadde mij aan auteursrechten bij Sabam aan te vragen’.

Het dicteertempo van Jan ligt ongemeen hoog. Er is nauwelijks tijd om na te denken, zelfs gewoon maar opschrijven is al een geweldig huzarenstuk. Ondertussen worden sfeerbeelden van Portaels’ leven en werk geprojecteerd.  Ik breng nog een late correctie aan (gepikeerdewordt gepiqueerde) … ai, dat had ik beter niet gedaan.

Kloosterlatijn

De liefhebbers en specialisten moeten op 1 uitzondering na (Kloosterlatijn) beiden verschillende invulwoorden noteren (89 groene en 85 rode). Dat levert bij de liefhebbers spannende woorden op als paardenentrecoteje(paardensteak is een Vilvoordse specialiteit), geuzelambiek(nog een streekproduct), Lodewijk XV-stijl(dat moet in Romeinse letters, euh cijfers, zegt Jan), Middellandse Zeebekken. touroperator, onnozele-kinderendag en Onze-Lieve-Vrouwekerk.

De moeilijkheidsgraad en het Kloosterlatijngehalte bij de specialisten kan ik dan weer best illustreren aan de hand van – alla, vooruit dan maar – mijn eigen fouten: niet-consanguiene(de ‘e’ vergeten), quissejes(kwam nota bene nochtans voor in mijn eigen Opwijks BeNeDictee vorig jaar!), fernweh, Morgenland (volledig verkeerd verstaan), wagons–lits(moet met 2 keer s bij meervoud), braque ariégeois(geen dubbele r, het is de Franse Ariège), gepikeerde revers(zie hoger), suzanne-met-de-mooie-ogen (ik maak er suzanna van, klinkt beter vind ik), maronitische, heterocliete, mangalitza(typefoutje van Jan Deroover), enserail!

Enkele onnauwkeurigheden

Tijdens de onderlinge verbetering wordt het toch wat chaotisch. Er blijken immers nogal wat onnauwkeurigheden op de verbetervellen te staan, wat voor de nodige verwarring zorgt. Zo noteer ik onder meer: onzes Heeren(onzes Heren), niet-consanguïene(in plaats van niet-consanguine), contriolée (contrôlée), kant-en klare(kant-en-klare), braque ariégois (braque ariégeois), margolitza (mangalitza) en zwart-wit foto (zwart-witfoto). En dan ook nog die enige echte bij de specialisten erg vervelende fout waar ik zo dadelijk op terugkom. Wat er in de communicatie is fout gelopen weet ik niet, maar deze tekst is blijkbaar nagekeken door twee Nederlandse dicteespecialisten! Maar misschien niet de eindversie?

Dian verslaat Rein

Gelukkig blijft de sfeer fideel (Jan wordt niet gelyncht en de dicteedeelnemers gaan mekaar niet te lijf met een scherpe dicteepen – nee grapje, er wordt veel afgelachen) en kunnen we al snel de winnaars noteren. De prijzen zijn niet min: boekenbonnen van 60, 40 en 20 euro voor de top drie in elke categorie (teams, liefhebbers en specialisten) en dan voor elke deelnemer nog een boodschappentas met enkele mooie geschenken.

Hé, Dian heeft eindelijk Rein verslagen … Ze wint immers de prijs voor de deelnemer die van het verst komt: het Nederlandse Zoetermeer, 160 kilometer x 2 asjeblieft. Bij de teams winnen Inge en Hans net als vorig jaar afgetekend met gemiddeld 22 fouten. Op de tweede plaats eindigen Daniël en Veronique (31 f) en op drie Nicole, Christine en Jenny (36 f). De rangschikking bij de liefhebbers: 1. Hans Moyson (22 f), 2. Wim Vleminckx, winnaar vorig jaar (23 f) en 3. Sven De Boeck (32 f).

Ex aequo

En dan toch wel sensatie bij de specialisten: we eindigen maar liefst met zijn drieën ex aequo met 13 rode strepen. Op basis van het reglement (wie eerst in de fout gaat valt af) schiet Rein de oppergaai af. Maar eigenlijk ook weer een beetje niet, want achteraf blijkt ook mijn correct neergepende schicksalsstunde foutief als schicksalstunde op Jans correctievel te staan. Zodat de score dus eigenlijk 12 – 14 in mijn voordeel is. Maar voor een goed begrip: dat is vijgen na Pasen (of beter pompoenen na Allerheiligen) – enkel de door de jury vastgestelde uitslag de avond zelf telt volgens de ongeschreven dictee-etiquette. Maar Rein wint dus wel met twee gelukjes.

De morele winnares is evenwel nummer drie, Christiane. Na een lange dicteeloze periode door ernstige privébeslommeringen geeft ze hier meteen weer haar visitekaartje af: een superprestatie.

Twee komma zoveel

Slotsom van het Portaelsdictee: perfect logistiek georganiseerd, een enthousiast team, een gezellige sfeer, een bijzonder mooie prijzentafel en een zeer mooie en uitdagende tekst, alleen jammer van die enkele slordige en storende fouten. En volgend jaar staan we er zeker terug. Heel erg bedankt, Jan!

In Vlaanderland is de volgende dicteeafspraak volgende zondag op de Antwerpse Boekenbeurs (auteur: uw trouwe dienaar), terwijl velen ook uitkijken naar de apotheose van de BeNeDicteecompetitie, namelijk de grande finale in Aalsmeer op 17 november, met de avond ervoor ook nog het Groot Aalsmeers Dictee! Drie dictees in minder dan 24 uur, een buitenkans. Rien leidt na tien BeNeDictees trouwens met slechts 3 luttele puntjes voorsprong op Rein. Drie, wat zeg ik, het zijn er exact 2,8959136542 …