Taalliefhebbers vulden de collegebanken in Enschede
Door René Dijkgraaf
Op 9 december werd in een futuristisch gebouw van de Universiteit Twente in Enschede het derde Groot UT-dictee der Nederlandse taal gehouden, met als titel: Feest!
Het werd inderdaad een feestelijke taalavond, waarop vijftig deelnemers genoten van een hoogstaande dicteetekst van UT Nieuwsredacteur Paul de Kuyper. Vooral hightea-etagère, peppadews en de prachtig verborgen maar noodzakelijke dt in in een mum van tijd wordt je in een door je smartphone binnengehaald e-mailtje al een nieuwe themaparty met livemuziek, verkleedpartijen en gratis sterkedrank in het vooruitzicht gesteld werden door menig dicteeadept gewaardeerd. Om het studentikoze en lokale karakter van de avond te onderstrepen werden ook de – niet in enig woordenboek voorkomende – termen adten en Kick-In toegevoegd, die met name de externen voor problemen stelden. Leuk!
De winnaars: Peter Daalmans, Kamiel Cornelissen en Ernst Jan Klein Kranenburg
Welkom onthaal
De avond werd op charmante en adequate wijze gepresenteerd en ook rector Ed Brinksma kweet zich voortreffelijk van zijn taak. De UT deed de oorspronkelijke betekenis van het woord universiteit eer aan, want iedereen was welkom. Er werd gestreden in de categorieën studenten, medewerkers, prominenten en externen. In die laatste categorie deden dit jaar vier dicteetijgers mee. Onder hen de Twelloënaar Jan Riefel, een bescheiden en hoffelijke man, die regelmatig dicteewedstrijden bezoekt en zich daarbij nimmer op de voorgrond dringt. Zijn collega-dicteenomaden zien hem daarom altijd graag komen. De laatste jaren werd zijn score allengs hoger, nu behaalde hij zelfs een eervolle tweede plaats met acht fouten, slechts een fractie meer dan de winnaar. Wie weet waar Jan in de toekomst nog toe in staat is, Den Haag lonkt!
De studentenwinnaar, die uiteraard geen moeite had met adten en Kick-In, was Laurens Jan Klein Kranenburg, hij maakte vijftien fouten. Bij de prominenten won Peter Daalmans, hoofd bibliotheek en archief, met achttien fouten. De beste UT-medewerker was EWI-promovendus Kamiel Cornelissen met een fout meer. Iedereen ging om tien uur tevreden naar huis, hopend op prolongatie van dit mooie evenement.
De uitstekende tekst kunt u hier lezen.
Maar wat betékent dat ‘adten’ nou, en wie gebruikt het woord ooit?
Dankzij Edward Vanhove (dank!) weten we nu dat het corporaal Nederlands is voor een glas ad fundum ledigen. Hij voegt eraan toe dat de voorgestelde spelling adten hoe dan ook fout is, en dat ben ik met hem eens. Het zou atten moeten zijn. In de publicatie van het dictee op deze site heb ik het aangepast.
Ook wel interessant: rechttoe rechtaan is een bijwoord, zoals Rein Leentfaar de jury op de dicteeavond duidelijk liet weten, dus het mag niet als bijvoeglijk naamwoord gebruikt worden. Als het – zoals hier – kennelijk toch in een samenstelling (rechttoe-rechtaanverjaardagsfeest) is beland, waarom is dat streepje dan noodzakelijk? Verwisselbare delen?
Verwisselbare delen kunnen het niet zijn, want ‘rechtaan rechttoe’ bestaat niet. Ik neem aan dat de gewone regel geldt, en dat houdt in dat het koppelteken er niet in thuishoort.
Samenkoppeling van een woordgroep (niet bestaande uit znw,) met znw. krijgt koppelteken, GB 44, nek aan nek (streepjes staan daar ten onrechte en zullen worden verwijderd …) geeft nek-aan-nekrace. Uit een (privé) Taaladvies blijkt overigens dat OOK ‘rechttoe rechtaan verjaardagsfeest’ kan worden goed gerekend.