Bert Koster is inmiddels veteraan in Middelstum. Foto: Jannes Klaassen

door Bert Koster* | Foto’s Bé Schollema

Het zit er weer op, we hebben hem weer gehad. De jaarlijkse beproeving op taalgebied. Dit jaar alweer de achtste editie van het Grootscheeps Scheepsdictee. Hoewel wij hem niet hoefden te maken op het woonschip Jozephina in Groningen, maar in de nog steeds prachtige en statige herberg “In de Valk”. De thuishaven van dicteetor Bob van Dijk en zijn charmante gastvrouw Albertien. Gelegen aan het meanderende Boterdiep, vlak bij het haventje van Middelstum.

Haat-liefdeverhouding
Ik merk dat ik een beetje een haat-liefdeverhouding heb met dit op zich prachtige evenement. Elk jaar moet ik mij er toch even weer toe zetten om mij op te geven. Maar wanneer ik er eenmaal ben, dan is het altijd weer een feestje. Ik weet wel waarom ik ertegen opzie. De Nederlandse taal is niet gemakkelijk en kent veel valkuilen. En jaarlijks weet Bob deze kuilen vilein en genadeloos bloot te leggen. Wie weet hoeveel spel- en stijlfouten er alleen al weer in deze introductie zitten …
Maar als ik eenmaal een voet in de herberg zet, glijdt alle voorstress van mij af. Gastheer en opsteller van al dit moois Bob lacht ons al geruststellend toe: ‘Het komt wel goed, mensen!’ In de herberg wordt het haardvuur verder opgestookt en stromen de deelnemers een voor een binnen. Zelfs weer vanuit Bussum en Naarden weten ze Middelstum in het hoge noorden moeiteloos te vinden. Een feest van herkenning, want zelfs de lokale cracks worden bij naam genoemd.

Deelnemers aan het werk. Geheel links winnares Angela Rijnen.

Van Meindert naar Bé
Dit jaar is niet alles hetzelfde in Middelstum. Voormalig presentator Meindert Schollema, kind van het dorp maar vorige jaren nog ‘gewoon’ burgemeester van de gemeente Pekela, heeft het presentatorstokje overgedragen aan zoon Bé. En daar zit ook een dieperliggende gedachte achter. Want dit jaar staat de jongerentaal centraal. Er is nog een verandering waar te nemen. Dit jaar hoeven we niet de hele tekst te noteren, vaak toch tussen de 400 en 500 woorden, maar slechts een honderdtal zorgvuldig geselecteerde woorden….
Dat maakt het voor de presentator niet makkelijker, want de tekst is direct ook drie keer zo lang. Maar toch weet Schollema wel raad met alle volzinnen. Met een geweldige dictie weet hij ze de gezellige en bomvolle zaal in te slingeren. En aan het eind kent hij ook enig mededogen met de deelnemers: “Ik ben blij dat ik de tekst slechts voor hoef te dragen en niet uit te schrijven!” Daar zit altijd weer een kern van waarheid in.

Want tijdens de eerste voorleesbeurt bekruipen mij altijd twee gedachten. Als eerste komt even weer de haatgedachte boven vanuit mijn haat-liefdeverhouding met dit gebeuren. Want wat is de tekst weer moeilijk. Maar niet veel later verdwijnt dit gevoel gelukkig snel om plaats te maken voor een zalvende gedachte: Wat is het toch knap om zo’n tekst op te stellen! De daaropvolgende twee uren zijn we druk bezig met luisteren, schrijven en redigeren. In een soms muisstille zaal wordt af en toe een diepe zucht geslaakt…..

Bob van Dijk legt uit wat de correcte spelling moest zijn.

Jargon
U wilt natuurlijk graag een fragment lezen om te weten wat u heeft gemist? Ik geef u één alinea om sfeer te proeven, lees en huiver! ‘Dan zijn er tenslotte nog de categorieën straattaal en het jargon in de social media. De eerste zou je eigenlijk als dialect moeten kwalificeren: slechts een beperkte groep, met name jonge gekleurde medelanders, gebruikt termen als bobbies en harries (id est de flinke bos-hout-voor-de-deur van de dushi’s die ze willen ketsen), geeft elkaar een boks, schudt met de booty op de reggaeton en “gaat helemaal loesoe in the sky”. Je proeft de sfeer wel maar snapt er geen tittel of jota van….’
Mooi hé?! En terwijl Bob bezig gaat met het opstellen van het eindklassement, na zelf eerst al als een schoolmeester de fouten van een ander aangestreept te hebben, vermaakt voormalig RUG-huisdichter Sacha Landkroon ons met zijn prachtige en soms onnavolgbare gedichten. We laten ons het geheel goed smaken, inclusief een lekker biertje of biologisch wijntje.

Bob en Albertien van Dijk

Olympische gedachte
Daarna keert Bob terug voor het uitspreken van dankwoorden en de felicitaties aan de winnaars. De winnaar van de landelijke dicteegoeroes had slechts elf fouten. De winnares van het ‘gewonere gepeupel’, Angela Rijnen uit Loppersum, behaalde slechts het dubbele aantal fouten. Wat ongeveer inhoudt dat slechts een op de vijf woorden verkeerd werd geschreven. Zelf was ik heel content met ‘slechts’ een ruime dertig fouten. Niet het minste van de mij bekende medespelers, maar gelukkig ook niet het meeste. Lekker in de middenmoot dus. Ideaal wanneer je meedoet met de olympische gedachte. Of ik volgend jaar weer meedoe? Vast, want de setting en de teksten zijn uniek! Bob, Albertien, Bé en Sacha, hartelijk dank voor weer een onvergetelijke middag!

* Tekstschrijver Bert Koster heeft een eigen website met tal van tekstuele miniatuurtjes en columns. Hij schrijft jaarlijks een persoonlijk stukje over zijn deelname aan het Scheepsdictee. Deze column is ook te lezen op zijn site ‘Live your dream’.