Concentratie in de kruip-in van Bert Jansen

door Lizi van Vollenhoven

Wat doet een normaal mens op een van de eerste zonnige zaterdagen van het jaar? In elk geval niet binnenshuis een dictee schrijven. Maar niemand heeft dan ook beweerd dat BeNeDicteeërs normaal zijn. En zo togen zaterdag 19 maart twaalf zonderlingen naar Bussum om mee te doen aan het eerste huiskamerdictee van dit jaar. Vier van hen kwamen helemaal uit België, twee uit bijna-België, een op de fiets vanuit het naburige Naarden. Het dictee was bij neerlandicus Bert Jansen thuis. Het is geen straf zijn kruip-in te bezoeken, het is bepaald geen piggelmeehuisje. De koffie was heerlijk, de broodjes idem, de tuin aanlokkelijk en het gezelschap uitgelaten. Gastvrouw Christl Kop zorgde er samen met de gastheer voor dat het gezelschap goed op krachten was om aan het dictee te beginnen.

En wat voor een dictee! Eindelijk weer eens ouderwets alles uitschrijven, gewoon met pen en papier. Niks invuldictee. Het was een behoorlijk lange levensbeschrijving, met de nadruk op de eerste 24 jaar. In die jaren woonde de auteur in Amsterdam, korte tijd in Australië en behoorlijk lange tijd in ziekenhuizen en revalidatiecentra. Bepaald geen gemakkelijke tijd, maar Jansen sloeg zich er moedig doorheen. Echter, ook na zijn studie van de transformationeel-generatieve taalkunde en de paremiologie was zijn sturm-und-drangperiode nog niet afgelopen en legde hij zich toe op het verkopen van lingerie.

Giebelende deelnemers maakten zich vrolijk om de woorden die ze niet kenden

Tweezittertje

Misschien was het het zonnige voorjaarsweer, misschien het feit dat Bert zelf over zijn leer- en gedragsproblemen schreef, maar het groepje schrijvers gedroeg zich als een klas vol rebelse veertienjarigen met ADHD. Bert kon geen zin dicteren of er werd gejammerd dat het te snel, te hard of te zacht ging, dat het schrijven zo moeilijk was, dat de woordjes onbekend waren en ga zo maar door. Met name twee deelnemers, – op een tweezittertje gezeten, niet op een crapaud of een chaise longue – giechelden op een manier die ik me slechts uit lang vervlogen tijden herinner. (Ik ben benieuwd hoe het er binnenkort in de deelgemeenteraadsvergaderingen in Amsterdam-Zuid aan toe zal gaan.) Het mocht de pret niet drukken. Nieuwkomer Waldo Keijers was de enige die recht had om not amused te zijn: met zijn recent geopereerde hand moet het echt heel moeilijk zijn geweest zulke lappen tekst neer te pennen.

Toen Bert twaalf jaar oud was en op weg naar Australië, hadden we pauze. Gauw weer even de tuin in, de armen uitschudden, de benen strekken en genieten van een heerlijke lunch. Daarna kwamen de volgende 62 jaren uit Berts veelbewogen leven. Qua dictaat was dit iets makkelijker, althans, zo leek het mij. Zijn leven zelf is inmiddels ook wat minder stressvol: in een luie stoel zittend, lezend in een spannend boek met een mooi glas wijn slijt hij nu zijn dagen. In dit tweede deel waren er twee opgaven waarmee weliswaar geen punten behaald konden worden, maar wel eeuwige roem en bewondering. Te weten: wat is de andere naam voor de studie van de spreekwoorden en hoe heet de stijlfiguur die hierboven werd aangehaald: luie stoel, spannend boek?

De sfeer tijdens het eerste huiskamerdictee van 2022 was uitstekend

Kop en schouders

Nadat het dictee helemaal uitgeschreven was en de schrijfkramp hoogtij vierde, werden de correctievellen uitgedeeld waarop te zien was om welke 150 woorden het uiteindelijk ging. Toen bleek dat het allemaal nogal meeviel. Alle deelnemers scoorden ruim boven de 50 procent. De uitersten waren 14 en 71 fouten. Het meest opmerkelijk aan de score was dat Nederland dit keer met kop en schouders had gewonnen van België.

Op de derde plaats kwam René Dijkgraaf (niet de broer van onze nieuwe minister, wel een oud-cardioloog met orthografisch talent), nummer twee werd de Vlaamse Frank Denys en, hoe kan het ook anders, de eerste plaats was voor Rein Leentfaar uit Middelburg. De eeuwige roem voor de extra opgaven ging naar Frank Denys. Hij wist dat het hier ging om paremiologie en de stijlfiguur hypallage. De laatste term kende ik wel (maar ik kon er niet opkomen), van paremiologie had ik nog nooit gehoord. Maar ook in het dictee zelf stonden weer tal van woorden die ik niet kende: nivôse, pêle-mêle, balatum, guttapercha, soumis, toffelemonen, armidatuin, nissenhut, strowis, feuille de chou, hafiz en zo waren er nog wel een paar. Het doet me deugd tijdens het schrijven van dit stukje te zien dat Word de meeste hiervan ook niet kent.

Al met al een erg gezellige dag, veel geleerd, tevreden met mijn uiteindelijke positie op de zesde plek van de twaalf zeer ervaren deelnemers.