Door Bert Jansen | Foto’s: Patrick van Gemert

Was het nou kannuniken of kanunniken?

‘Onze jeugd heeft tegenwoordig slechte manieren, minachting voor het gezag, geen eerbied voor ouderen en tiranniseert haar leraren.’ Woorden die in Socrates’ tijd wellicht terecht waren, maar die zeker niet van toepassing zijn op het tiental jongeren dat donderdagavond 20 november geconcentreerd meeschreef met het zesde Groot Zutphens Dictee. Elke leraar kan slechts dromen van zoveel discipline en oppassendheid. Geen van de sprekers hoefde na afloop de propjes uit zijn haar te vissen.

Terwijl over het algemeen slechts de derde leeftijd te verleiden is aan een dicteetje mee te doen, was in de oude IJsselstad een substantieel deel van de zaal bezet met de spes patriae. Onder wie de negentienjarige Laura de Haan, die dit jaar haar vwo-diploma behaald heeft, maar helaas binnenkort voor Nederland verloren gaat; ze gaat namelijk in Londen journalistiek studeren. Na afloop schatte zij haar aantal fouten op 20. Toen ze haar blaadje aan het einde van de avond terugkreeg, stonden er echter wat meer rode strepen op dan zij in haar optimisme gedacht had … Enfin, in Londen heb je er toch weinig aan als je catechiseermeester foutloos weet te spellen.
Ook de (wat) oudere historisch geograaf Demoed moet enigszins teleurgesteld huiswaarts gereden zijn; deze Joop Zoetemelk van het Zutphens Dictee greep opnieuw naast het verhoopte goud. Sterker nog, hij werd zelfs uit de top drie gestoten!

Kanunniken
In de fraai bekroonluchterde zaal van Fort Bronsbergen schreef een vijftigtal deelnemers aan de robuuste tafels een mooie tekst, die in vogelvlucht verhaalde van het onderwijs van de middeleeuwse kanunniken die zich wijdden aan het klassiek Latijn tot de moderne zzp’er die als akoestischegitaardocent zijn kostje probeert te verdienen. In een krap uur werd een kleine tweeënhalfduizend jaar overbrugd.
Het kwartet dicteeopstellers had het niet zozeer gezocht in ongebruikelijke woorden (hoewel er een groot vraagteken in de zaal oprees toen de recitator van de tale Kanaäns repte), maar veeleer gekozen voor het testen van de basisregels van de Nederlandse spelling. Dat was echter al moeilijk genoeg, zoals zou blijken toen het aantal fouten bekendgemaakt werd. De meeste averij werd opgelopen bij het al dan niet aaneenschrijven van woorden. Behalve de hierboven al genoemde akoestischegitaarleraar, leverden ook de woorden middelbareschooltijd en montessorionderwijs de nodige problemen op. Ook het al dan niet schrijven van een hoofdletter bleek een struikelblok voor velen. Over Latijnse school en torenstad werden de dicteetijgers en de jury het niet eens. Een beroep op het Groene Boekje en Van Dale boden geen soelaas. Lag er chauvinisme ten grondslag aan het vasthouden aan die kapitaal in Torenstad?

Eugène Ligtvoet leest voor

Articulatie
Eugène Ligtvoet, de voorlezer van dienst, nam op voortreffelijke wijze de honneurs waar voor de verhinderde Tim Pardijs. Met een rustig tempo en geacheveerde articulatie die verried dat hij zijn school heeft afgemaakt, declameerde hij het verhaal. Een toepasselijke dia ondersteunde iedere alinea. Zijn missie, namelijk zó voor te lezen dat niemand fouten zou maken, zoals hij vooraf zei, is echter hopeloos mislukt, zo kan op grond van het aantal gemaakte fouten vastgesteld worden – hoewel hij er af en toe wel erg zijn best voor deed, onder andere door geenszins en zondagsschool met twee duidelijk hoorbare s’en voor te lezen. Gelukkig ging het bij geüpgradede wel goed!

Verdict
Terwijl de dicteeschrijvers zich de al dan niet alcoholische versnaperingen in de sfeervolle bar annex bibliotheek van Fort Bronsbergen goed lieten smaken, bogen de correctoren zich over de 47 dictees. Dat deden ze in rap tempo, want binnen 45 minuten riep Jaap Pott de toogtijgers binnen voor de uitleg en het verdict.
Een dikke pluim verdient Jaap voor de even ter zake kundige als leerzame uitleg van het dictee, een onderdeel dat nogal eens in de verdrukking of zelfs in het geheel niet aan bod komt. Met kennis van zaken, interessante etymologische uitstapjes (auspiciën!), gelardeerd met toepasselijke leerrijke limericks en een gedichtje van Daan Zonderland, zorgde hij voor lering en vermaak. En zo moet het ook! Jammer alleen dat er slechts één vraag gesteld mocht worden. Hier deed de strenge schoolmeester die zijn klasje kort houdt, zich gelden.

Het was muisstil in de zaal toen Jaap de uitslag bekendmaakte. Voor de statistici was het leuk te horen dat er in totaal 1467 fouten waren gemaakt, wat neerkomt op 31 de man. Daar bleef de nummer drie, Esther Leising, met 16 fouten ruim onder. De nummer twee, de sympathieke oud-agrariër uit Twello, Jan Riefel, wist zijn foutenaantal tot tien te beperken. Marry Potjes echter, was – opnieuw – de onvolprezen winnares. Met slechts zes rode strepen gaf zij iedereen het nakijken. Ze eindigde daarmee zelfs op gelijke hoogte met de vier dicteenomaden die van heinde (Harderwijk) en verre (Breskens, Naarden en Bussum) de weg naar de stad met de torens (met onderkast!) hadden weten te vinden. In die klasse mocht ik zelf (vijf fout) een prijsje komen ophalen.

Nepopenhaardvuur
De Lions heeft 700 euro bijeen weten te brengen, een bedrag dat ten goede komt aan het Cellofestival, dat volgend jaar gehouden wordt. De nazit met de organisatoren rond het nepopenhaardvuur (één woord!) was dermate geanimeerd, dat de zwarte brigade bijkans de hulp van de lokale koddebeier moest inroepen om de plakpleisters naar buiten te krijgen. Ver na twaalven reden Jeroen van Heemskerck Düker en ondergetekende – moe maar voldaan – westwaarts. We kijken nú al uit naar het zevende Groot Zutphens Dictee!