Een wel erg enthousiaste deelnemer heeft de pen al in de aanslag als het dictee nog moet beginnen.

door Jeroen van Heemskerck Düker

Aan de inzet van de organisatie lag het niet, dat het tweede Zoetermeers Dictee een onaangename nasmaak achterliet. De ontvangst in het ruim bemeten Erasmus College was warm, de catering voorbeeldig, het jazzcombo van piepjonge erasmianen speelde standards waarop hun grootmoeders als tiener al quickstepten. Kortom, niets stond op de zaterdagmiddag van 15 februari een gezellig dicteefeestje in de weg.

Gezellig werd het inderdaad, daar zorgden de ruim negentig enthousiaste deelnemers wel voor. De aula – in lijn met het hele gebouw een kolossale theaterzaal die niet warm te stoken bleek – was om vier uur ‘s middags goedgevuld. Burgemeester Charlie Aptroot dicteerde vlekkeloos, met een onberispelijke dictie en in een ideaal tempo. Kennelijk dwong zijn gezaghebbende charisma een zekere nederigheid af bij de schrijvers, want het bleef al die tijd muisstil in de zaal. Zelfs na het opvallend Frans uitgesproken thesaurier steeg niet het protesterende gemurmel op dat vaste prik is na elk incourant woord in veel dictees. Gelachen werd er overigens evenmin. De dicteetekst blonk niet uit in prikkelende verhaallijntjes, hilarische vondsten of zelfs maar een interessante gedachte.

Twee winnaars: Dian van Gelder (midden) won bij de lokale deelnemers, René Dijkgraaf (rechts vooraan) in de groep ‘illegale deelnemers van buiten’.

Schaduwzijde

Pas na de nakijkpauze, die deels opgevuld werd met een loterij, openbaarde zich de schaduwzijde van het evenement. Tot dat moment had dit nieuwe initiatief alles in zich om op te klimmen in de ranglijst van topdictees in het Nederlandse taalgebied. De catering, het grote deelnemersveld en met name de programmering op de zaterdagmiddag dragen alle bij aan een hoge notering. Helaas bleken de organisatoren niet geleerd te hebben van de zwakheden in de eerste editie. Opnieuw was de dicteetekst zo droog als een matse, zonder een enkele kwinkslag en overduidelijk gecomponeerd rondom de beruchte valkuilen uit het roze boekje, de pocket 5000 venijnige dicteewoorden. Irritanter dan dat was de ‘bespreking’ van de tekst door het docentenduo dat ook vorig jaar een slechte indruk achterliet. Wat leert een volijverige deelnemer van toelichtingen als ‘déjà-vugevoel heeft twee accenten en een streepje’? Die schrijfwijze is eenvoudig uit te leggen aan de hand van de algemene regel, waarna je alle soortgelijke gevallen onmiddellijk doorziet. Zo’n heldere uitleg zou leiden tot de taalverbetering die de organisatie zelf, getuige de dicteetekst, van harte ondersteunt. Practice what you preach, luidt het adagium.

‘Dommeriken is met één k’, denderde het duo onverstoord door, zonder de bijbehorende regel ook maar aan te stippen. En direct daarna moest ‘Eens te meer’ volgens hen met één spatie geschreven worden (‘eens temeer’), wat overduidelijk fout is. Eerder was het publiek al te verstaan gegeven dat de schrijfwijze van cijfers de ‘regels in de Leidraad’ moest volgen, ‘dus alles onder de twintig in letters’. Een tegenwerping dat die regels niet bestaan en dus evenmin in het Groene Boekje vermeld worden, werd door de dames gezien als insubordinatie, dan wel fake news.

Fout in drievoud

Voor de deelnemers moest het teleurstellendste moment nog komen. Net als in 2019 hadden de auteurs de merknaam van het goede doel met ruime hand rondgestrooid in de dicteetekst. Drie keer kwam die mal geschreven VoorleesExpress voor, een woord dat niet eens bestaat in het Nederlands. En ja hoor, wie die kapitale E vergat, kon rekenen op drie rode streepjes. Wie ook nog de s op het eind vergat, op zes. Hoewel die foutverhogende tactiek ook vorig jaar tot protesten uit het publiek en kribbige reacties van het docentenduo leidde, menen de Lions in Zoetermeer, zo lijkt het, hiermee taalliefhebbers een dienst te bewijzen. Leert iemand beter schrijven door willekeurig gespelde merknamen uit zijn hoofd te leren? Nee, natuurlijk. Sterker nog: deze werkwijze vergalt het plezier van elk dictee.

Dian van Gelder (links) neemt haar trofee in ontvangst.

Afgetekend winnares was dicteetijgerin Dian van Gelder, die in Zoetermeer woont en dus gewoon mee mocht doen. Zij leverde een ijzersterke prestatie door met slechts drie foutjes de nummer twee (veertien fouten) ver voor te blijven. In de categorie Teams versloeg de ploeg leerlingen verrassend het team van docenten. Met een betere tekst, zinnige jurering en een doeltreffende tekstuitleg heeft het Zoetermeers Dictee een mooie toekomst voor zich. Tip: leg Charlie Aptroot nu al vast voor de volgende editie, ook al is hij dan geen burgemeester meer.