door Jeroen van Heemskerck Düker
Wat is een halfglaasmasker? De meeste meeschrijvers die zich onderwierpen aan het vierde Eemnesser Dictee, hadden geen idee. Bert Jansen, dicteeveteraan uit het naburige Bussum, liet zich niet foppen door de nonchalante dictie van de voorlezer en schreef: halfgelaatsmasker. Een woord dat prima paste in de actuele tekst van Gerard Wortel. Al jaren trakteert deze kleinkunstenaar ons op dicteepareltjes, die naast spellingproblemen een rijke inhoud bevatten. Hoewel hij dictees presenteerde in Enkhuizen en Castricum, is het voormalige boerendorp Eemnes zijn vaste stek. Een ode van zijn hand aan het net-niet-Gooise dorp siert de gloednieuwe, ruim opgezette bibliotheek, die op donderdag 28 oktober zo’n veertig taalliefhebbers verwelkomde voor een pittige spellingexercitie.
Oorspronkelijk schreef de Eemnesser bard zijn tekst voor de editie in 2020, toen het nieuwe onderkomen van de bieb nog maar net af was. De pandemie gooide roet in het eten. Verrassend genoeg bleek het dictee ook een jaar later nog actueel, want het virus is helaas nog prominent aanwezig. Ook nu nog lijdt de samenleving immers onder het mesjogge gesteggel tussen mauwende betweters zonder enige renommee en een x-aantal erudiete virologen. Dit stukje uit de eerste zin zet de toon: u kunt zich voorstellen dat de stemming onder het publiek er direct goed in zat.
Knuppelfrees
Wortel behandelde vervolgens de charlatans met hun geneeskrachtige mengsels van marjolein en madame-jeanettes, het balkonbingoën, de gelovige weigeraars en de angst voor een pathogene plexiglassamenleving. Zijn boodschap verpakte hij in een wervelende opeenvolging van dicteewoorden, waaronder onzelievevrouwebedstro, strijk-en-zet, colloïdwerende kuchschermen en corona-apocalyps. Geen eitje voor de zuchtende zaal, ook niet voor de drie aanwezige dicteenomaden uit Bussum, Naarden en Middelburg. Om de naar verwachting forse foutscore nog eens te verhogen, was een voorlezer ingehuurd die tijdens de articulatielessen verstek had laten gaan. De man deed zijn best en toonde geduld met de morrende zaal, maar het halfgelaatsmasker bleef ook na vijf herhalingen een halfglaasmasker, een lastige term als colloïd bleef kolwiet en zelfs een neologisme als knuffelvrees was voor velen alleen te horen als ‘knuppelfrees’.
Dicteren blijft een vaardigheid die lang niet iedereen gegeven is. Daarmee zou een jury rekening moeten houden, maar in Eemnes deed die er juist een schepje bovenop met een onvervalst gerdiverbeetje: pas achteraf bleek dat in de zesde zin nadrukaccenten hadden moeten staan op een woord dat van de voorlezer geen enkele nadruk kreeg. Omdat vrijwel niemand die had gehoord, maakte het in de einduitslag geen verschil. Ook de merkwaardige beslissing om whatsappetentje fout te rekenen, deed menige wenkbrauw fronsen. Het waren kleine schoonheidsfoutjes in een klassedictee waarin verder alles prima op orde was.
Buiten mededinging
Na een uitstekend optreden van bard Gerard Wortel zelf, liet de uitslag enige tijd op zich wachten. Maar het geduld werd beloond. Drie vrouwen mochten – tot verrassing van ieder van hen – naar voren komen voor de top drie. Tatiana Menardi haalde met 26 fouten het brons op en Nel van Waert was blij verrast met haar tweede plek. De eerste prijs ging naar Josine Sips – schijnbaar 56, in werkelijkheid 76 jaar oud – die haar directe concurrentie alle hoeken van de zaal liet zien: met zestien fouten kon de oud-fiscaal juriste haar prijs binnenhalen.
Dat was alleen mogelijk omdat ook in Eemnes de beste spellers genoodzaakt zijn buiten mededinging deel te nemen aan de wedstrijd, zelfs al wonen zij vlak in de buurt. De uitdaging voor lokale deelnemers blijft op die manier beperkt, voor competitief ingestelde liefhebbers blijft het knagen. De echte winnaar van de avond was namelijk de Bussumer Bert Jansen, die maar zes fouten maakte (waaronder nog domme schrijffouten ook). Ook Rein Leentfaar presteerde naar behoren, en ik deed het zelf niet al te slecht met negen fout. Die scores tonen eens te meer aan dat Gerard Wortel een puike tekst kan schrijven, die ook voor geoefende spellers smakelijk en taai tegelijk kan zijn.
Niet alléén Gerard Wortel kan puike teksten schrijven; Jeroen is er ook niet van gespeend …
Deze mooischrijverij vleit mij uitentreuren!
Mooi verslag, Jeroen. Proficiat, Bert.
De gewaardeerde lezer van dit artikel moet nog wel de titel ervan toetsen aan de ware uitslag: Bert 6 fouten, Rein 7 fouten, Jeroen 9 fouten …
Zoals er staat, ja. Oppermachtig.
Zie de oVD voor oppermachtig: veel (sic!) sterker dan de tegenstanders.
De Van Dale is een bron van wijsheid! Kijk bijvoorbeeld eens onder het lemma ‘mesquinerie’.
OMG!
Heerlijk stuk Jeroen, alsof ik er zelf bij was! Je gevoel voor humor doet het ook nog uitstekend, heerlijk!
Ik heb lang na moeten denken over een juiste formulering, maar dit – ook met enige humor lijkt me wel een aardige beschrijving:
Oppermachtige winnaar maakt wel 1 fouten minder dan de nummer 2.