Concentratie tijdens het dictee. Links op de voorgrond René Dijkgraaf.

door Aad Kuijper

Wees gewaarschuwd: schrijver dezes is bevooroordeeld. Hij is Oudewaternaar, houdt ervan dictees te schrijven en steunt, in zijn functie van taalcoach, van harte het goede doel dat aan dit dictee verbonden is: bestrijden van laaggeletterdheid.

Na de huishoudelijke mededelingen door Piet Smits, directeur van de Mariaschool waar de dicteegangers gastvrij werden ontvangen, volgde de officiële opening door Jeannette Rombouts, voorzitter van Rotary Oudewater. Zij nam ons mee in haar verhaal over hoe de Rotarians zich in hun nabije omgeving en wereldwijd inzetten om de wereld een stukje beter te maken. Hier en nu organiseerden zij – samen met het comité Oudewater 750 jaar stad, de Mariaschool en talrijke vrijwilligers – het Groot Oudewaters Dictee. Het goede doel was de Stichting Lezen en Schrijven ten behoeve van laaggeletterden in Oudewater en omgeving.

De aula van de Mariaschool was goedgevuld.

Oude ambachten
Sigrid Hooftman, een Rotarian, nam de spelregels voor de deelnemers door en vervolgens begon Marga Smits, schrijfster van het dictee, met het voorlezen. Zij deed dat op een voortreffelijke wijze. Ook het dictee bleek een redelijke moeilijkheidsgraad te bezitten; niet te veel moeilijke woorden, maar zeker niet te weinig. Het eerste woord leverde al veel vragende blikken op: aperçu, maar allengs werd het gemakkelijker. Tot zin vijf. Schrijf je nou etcetera of et cetera? Hoe schrijf je 5333 in letters? En is het hifi apparatuur, hifi-apparatuur of hifiapparatuur? Op mijn beeldscherm verschijnt nu een rood kringelstreepje onder de tweede mogelijkheid, maar soms zegt dat niets en in ieder geval weet ik nog niet of het de eerste of de derde mogelijkheid is. Terwijl we in Oudewater regelmatig het begrip Oude Ambachtenmarkt tegenkwamen, moet je het natuurlijk schrijven als oudeambachtenmarkt of, als het een naam is: Oudeambachtenmarkt. Of doe ik het nu nog fout? En, hoewel je vaak genoeg in het etablissement komt, ga je ineens twijfelen hoe je Joia ook alweer schrijft. Je vergeet dat Theatermaand hier met een hoofdletter moet en je maakt zomaar nog meer, soms wel heel domme fouten.

Laaggeletterdheid
Pauze. Even napraten met bekenden en onbekenden over de lastigheden die je tegenkwam en hoe je over de uitslag denkt. Zelf maak ik altijd meer fouten dan verwacht, dus ben ik gestopt met gissen. Aansluitend op de pauze volgde een aangrijpend verhaal door Mirjam van den Bremen, directeur van de bibliotheek Het Groene Hart, over het goede doel. Er bleken heel wat meer mensen in Nederland laaggeletterd dan menigeen vermoedde. Ook werd duidelijk dat laaggeletterdheid een complex probleem is, maar wel een probleem waar iets aan te doen valt. Geld geven is natuurlijk altijd goed, maar je kunt ook taalmaatje of taalcoach worden. Mirjam van den Bremen legde uit welke betekenis de bibliotheken in deze kwestie willen gaan spelen en dat daar geld voor nodig is.

Niet iedereen leunde in deze pauze achterover. Marja Verhoeve had de regie over de correctie van het dictee. Dat bleek voor het correctieteam een hele klus en het nakijken kostte meer tijd dan verwacht. Maar ten slotte (ja, hier met twee woorden) kwam de uitslag. In Oudewater mochten, tolerant als het altijd al was, ook ‘buitenpoorters’ meedoen. De eerste twee plaatsen werden dan ook door de twee aanwezigen van verre bezet.

Winnaar Dijkgraaf schonk zijn prijs aan de beste Oudewaterse, Geertje Bikker.

Winnaars
Op de eerste plaats eindigde René Dijkgraaf uit Harderwijk met slechts tien fouten. In 2010 had hij het dictee hier al eens gewonnen. Het jaar daarop schreef hij zelf het Oudewaters dictee, toen voorgelezen door Koert Westerman. Hij kreeg een fraai kunstwerk dat hij – ‘dicteetijgers’ gaat het meer om de eer dan om de prijzen – doorgaf aan de eerste winnaar uit Oudewater. Op plaats twee alweer een ‘dicteetijger’: Frans van Besien (14 fout), die uit het Belgische Gent was gekomen om mee te strijden.

En toen de eerste Oudewaterse winnaar: Geertje Bikker (17 fout) en met 20 fout de tweede Oudewaternaar: schrijver dezes. Trots, maar toch ook wel bescheiden, gezien het aantal domme fouten die hij vond gemaakt te hebben. De prijswinnaars kregen een bon waarvan de waarde geschonken mocht worden aan een goed doel naar keuze.

Overigens heeft uw scribent dit verhaal alleen kunnen maken omdat zijn echtgenote Coby de aantekeningen voor dit verhaal maakte en fotograaf Bert van der Horst voor de fraaie plaatjes zorgde. En nu echt als laatste: het gemiddeld aantal fouten lag rond de 35; maar dat neemt niet weg dat alle deelnemers het een bijzonder leuk initiatief hadden gevonden dat het Groot Oudewaters Dictee, na een x-aantal jaren van afwezigheid, opnieuw het levenslicht mocht zien.