Bert Jansen (staand) en juryleden Christl Kop en Jacques Bettelheim

door JvHD. Foto’s: Huib Boogert

Jeroen Bosman, raadslid in het Baarns gemeentebestuur, heeft de overwinning behaald in het eerste Groot Baarns Dictee. Op donderdag 12 november wist hij met 27 fouten het beeldje van kunstenares Antoinet Willems te veroveren, ondanks de vele valkuilen die taalvirtuoos Bert Jansen in de dicteetekst verstopt had.

Ter gelegenheid van het zeventigjarig jubileum organiseerde de Volksuniversiteit voor de eerste keer een dictee. Men ging niet over een nacht ijs: er werd een voorronde gepubliceerd in de lokale krant, dicteeauteur Bert Jansen uit Bussum gaf een cursus en beroepsvoorzitter Harry Helwegen – de ‘man van’ – werd aangezocht als voorlezer. Daarnaast zorgde men voor een warme ontvangst van de dicteetoeristen, die op elke boreling in Dicteeland likkebaardend afstuiven. En daar bleef het niet bij. De actieve organisatoren wisten een drukker zover te krijgen dat het invuldictee netjes werd gelay-out en lieten zelfs ballonnen drukken.

Via een liveverbinding was het dictee te volgen in de theaterzaal.

Finalisten en prominenten
Was het dictee die meticuleuze voorbereiding wel waard? Nou en of. Op donderdagavond stroomde de raadzaal van Baarn vol met verwachtingsvol publiek. Onder hen de finalisten van de voorronde, de toppers van de orthografische cursus en lokale prominenten als Mark Roëll, Hans van der Velden en musicalster Fred Butter. Een eindje verderop togen de dicteespecialisten naar de Speeldoos – geen bordeel, maar een alleraardigst theatercomplex – om vrijwillig gegeseld te worden door de slimmigheden van hun collega Jansen. Via een liveverbinding met de raadzaal was het evenement, na aanvankelijke haperingen, goed te volgen.

De eczemateuze Socrates
Bert Jansen spaarde noch zijn cursisten, noch zijn collega-tijgers. In een ingenieus verhaal over de éducation permanente weidde hij uit over de eczemateuze Socrates, de middeleeuwse esprit de clocher en de aartsvader van de Volksuniversiteit, sociaal geograaf Steinmetz, die in zijn thenardsblauwe kostuum zijn cursisten in hun kraprode fauteuiltjes toesprak. Voorts behandelde hij de diverse hedendaagse lesprogramma’s, zoals werken met papier-maché, macrameeën en punniken bij newagemuziek. Ook de afdeling charlatanerie – pseudowetenschap gaat er immers in als Gods Woord in een ouderling –  kreeg een ironische bespreking. Voor de goede orde: buitenissige woorden maakten niet het leeuwendeel uit van zijn tekst. Dagelijkse begrippen als geliket, pijler, beide, hocus pocus en van tevoren figureerden eveneens in de honderd invulwoorden.

Twee deelneemsters bestuderen de spelregels.

Minicursus spelling
‘Pittig! Wauw!’, oordeelde voorlezer Harry Helwegen. Hij sloeg enigszins door in de instructie om dictee-uitspraak te vermijden. Woorden als daiquiri en oud-leaoleerling waren daardoor ook voor geoefende oren schier onmogelijk te verstaan. Maar uiteindelijk kon iedereen opgelucht de pennen neerleggen en vrijwel direct overgaan tot het nakijken van andermans prestaties. Tijdens de aansluitende behandeling van de invulwoorden toonde Jansen – een van de zeldzame dicteetijgers met een taalkundige achtergrond – zijn klasse. In vlot tempo en gelardeerd met geestige voorbeelden passeerden de spellingprincipes de revue, waardoor de aanwezigen een minicursus orthografie kregen voorgeschoteld.

René Dijkgraaf (l) haalde een mooie tweede plaats.

De sterkste
In de scholierengroep bleek Micky Willems, ondanks zijn 59 fouten, uiteindelijk de sterkste. De dames Valkenet en Eymers (29 fout) moesten in een shoot-out twisten om het zilver; daarin zegevierde mevrouw Valkenet na één opgave (twee-onder-een-kapwoning). De trofee was, zoals vermeld, voor Jeroen Bosmans (27 fout). Bij de specialisten scoorde René Dijkgraaf uitstekend met elf fouten, waarmee hij het trio Rein Leentfaar, Huib Boogert en Pieter van Diepen (twaalf fout) voorbleef. Maar met vlag en wimpel haalde Robert Joosen uit het Vlaamse Kalmthout de eerste prijs binnen: zes fout.

Jeroen van Heemskerck Düker wacht tot Rein Leentfaar weer eens gaat reclameren bij de jury.

Stevig op de kaart
Met de fraaie tekst, de vlekkeloze uitleg en de uitstekende organisatie zette de Baarnse Volksuniversiteit zichzelf stevig op de kaart van Orthografië. De vraag is wel of de spreiding over twee locaties – de technische probleempjes daargelaten – gehandhaafd zou moeten worden. In de kleine zaal van de Speeldoos bleef de sfeer toch enigszins achter bij die in de raadzaal. Wat mij betreft zou ook de vormgever van het voorgedrukte invuldictee een draai om de oren moeten krijgen. Een zespunts schreefloos lettertje is absoluut niet de juiste keus voor een dicteetekst.