Auteur Nynke Geertsma (l) en Corrie Samson
door JvHD. Foto’s: © Wiep van Apeldoorn
Met vlag en wimpel is stadsdichteres Nynke Geertsma geslaagd voor haar meesterproef als dicteeauteur. Het zesde Amersfoorts Dictee was een mooie en verdraaid moeilijke test voor spellingliefhebbers.
Om Guido de Wijs, auteur van de vijf voorgaande edities, op te volgen als auteur moet je wel wat in huis hebben. Zijn teksten hadden veel te bieden voor zowel de insiders in het lokale leven van Amersfoort als voor de doorgewinterde taalminnaars. De eerste voorlezing van het zesde dictee, op maandag 8 februari, was voor de nieuwbakken dicteeschrijfster dan ook een benauwd momentje. De imposante raadzaal van het Amersfoortse stadhuis was tot de nok toe gevuld. Maar liefst zestig deelnemers zaten klaar in de banken, zo’n negentig meeschrijvers hadden plaatsgenomen op de tribunes. En de verwachtingen lagen hoog na vijf evenementen van grote klasse.
Scholiere Milou van der Sijs twijfelt nog even.
Wandelapp en beyoncévlieg
Wellicht koesterden sommigen de hoop op een iets eenvoudiger dictee. Die gedachte werd alras de bodem ingeslagen toen oud-tv-coryfee Karel de Graaf voor de eerste keer de tekst voorlas. Een nulfouter zat er niet in. Het verhaal over natuur in de stad wemelde van doordenkertjes als bere-interessante zoölogische soorten, kangoeroes en kaketoes, rhythm-and-blueszanger, een chique deux-pièces en een coupeetje van de rood-gele cityboemel. Geertsma beperkte zich niet tot archaïsche woordjes, maar verwerkte ook trendy begrippen als recent geüpdatete sjoemelsoftware, wandelapp en beyoncévlieg. Leuke woorden die de spellingchecker nog altijd rood onderstreept.
Nadat oud-docente Corry Samson alle acht alinea’s op uiterst kundige wijze had gedicteerd, slaakte het publiek in de propvolle raadzaal een zucht van verlichting. Tijdens de pauze bleek de opinie unaniem: een zeer geslaagde tekst, maar hondsmoeilijk. Toch had menigeen nog een redelijk optimistische verwachting over het aantal fouten. En dus kon de zaal redelijk ontspannen genieten van het optreden van een taalentertainer, die met grote souplesse zijn gedichten en raps te berde bracht. Tot het moment waarop Corry Samson kwam vertellen hoe de tekst correct gespeld diende te worden. Dankzij de talloze kleine valkuilen bleken de foutscores opeens veel hoger dan aanvankelijk gedacht.
Winnaar bij de prominenten, pianist Frank Oppedijk
2025 fouten
De uitslagen waren niet minder dan verrassend. In totaal zette de jury 2025 rode strepen. Gezien het hoge gemiddelde van 38 fouten – maar liefst tien meer dan in 2015 – mochten de scholieren en de prominenten zich gelukkig prijzen. De eerste categorie – de besten van de voorrondes op vier middelbare scholen – bleef precies op dat gemiddelde. Uitschieter was Alette Bisschop. Zij mocht met haar uitstekende score van 24 fout de trofee in haar groep in ontvangst nemen. In de prominentenklasse lag het gemiddelde net even lager, op 37 fouten. Winnaar werd pianist Frank Oppedijk met 27 fout. Zoals gewoonlijk maakten de inzenders van de voorrondes de minste fouten: het gemiddelde in die groep kwam uit op 28 stuks. De eerste plek werd gedeeld door vertaalster Edith van der Have-Raats uit Leusden en de Amersfoortse ambtenaar Ben van de Burgwal. Beiden wisten hun fouten tot 19 stuks te beperken. “Dit was een stuk moeilijker dan het nationaal dictee”, oordeelde Van der Have met de trofee in haar hand.
Ex aequo op de eerste plek: Edith van der Have en Ben van de Burgwal
Cursisten
De cursisten van de Volksuniversiteit wachtte een deceptie. Hun gemiddelde score van 47 fouten werpt allerlei vragen op. Zijn geïnteresseerde cursisten echt niet afdoende bij te spijkeren in drie intensieve sessies? Of is het onhaalbaar om gespecialiseerde docenten aan boord te halen voor zo’n cursus? Het lijkt erop dat hier nog een wereld te winnen is voor de enthousiaste vrijwilligers van de Volksuniversiteit.
In de euforie over het prijzenfestival, met flinke, gesponsorde beloningen voor de winnaars, werd andermaal de tribune compleet over het hoofd gezien. Onder de tientallen meeschrijvers bevonden zich verscheidene topspellers die zich op zijn minst konden meten met de zaalwinnaars. Voor zover te overzien, was Bert Jansen uit Bussum van hen de winnaar met vijf fouten. Maar afgezien van die omissie leverde het organisatieteam in Amersfoort een topprestatie. Goede catering, een fraaie locatie, fijn amusement en een uitstekende tekst – de liefhebber kan het niet veel beter treffen.
Weer smullen.
Naar vorm en inhoud weer een fraai verslag van de capo di tutti capi van ons aller dicteesite!
Hartelijk dank voor dit mooie verslag! Jammer inderdaad dat er geen aandacht was voor de prestaties op de publieke tribune. Ik zit volgend jaar samen met de andere winnaar van dit jaar in de jury, dan zal ik dit punt aansnijden. Vijf fouten, dat levert bij mij wel even een wowmoment op. Chapeau, Bert Jansen!
Een van de redenen was overigens waarschijnlijk dat het al zo enorm laat was geworden, te wijten aan een langere dicteetekst dan ooit en (in elk geval) mijn hanenpotenhandschrift, waardoor de jury een hele tijd moest puzzelen om te zien of we wel precies evenveel fouten hadden.
Als cursist van de Volksuniversiteit kan ik over het grote aantal fouten in onze groep ook nog wel wat vertellen. De cursus ter voorbereiding werd op werkelijk uitstekende wijze gegeven. Deze groep was echter alleen geselecteerd op interesse; er was niet iets van een voorronde. Je kon je aanmelden, en wie eerst kwam, eerst maalde. Zet daartegenover de manier waarop in elk geval de krantenlezers en de scholieren op de officiële deelnemerslijst zijn gekomen, en het is logisch dat er een verschil in prestatie zit. Zelf heb ik me intensief voorbereid, niet alleen met de cursus van de VUA, die in januari werd gegeven. Ik heb al vanaf december elke week een dictee geoefend (van de nationale tv en enkele uit Amersfoort, die mijn man voor me had ingesproken) en mijn fouten geanalyseerd. Ik heb dus veel meer geoefend, en dat heeft resultaat opgeleverd.
Enfin, ik vond het een heel erg leuke ervaring, en het levert ook de nodige publiciteit op, wat mij als freelance vertaler uiteraard uitstekend uitkomt. Daarnaast heb ik er ook met het vertalen zelf plezier van.
Wie weet, tot volgend jaar!
Zo zie je maar, Edith: een gedegen voorbereiding levert uiteindelijk een glorieus resultaat op, ook al weet je niet hoe een parkeerautomaat werkt. Gefeliciteerd! En wat betreft die tribuneschrijvers gaat het mij niet eens zozeer om de paar dicteenomaden, maar vooral om de uitschieters die bijvoorbeeld 22 fouten scoorden. Van hen had je het nog gewonnen trouwens.
O ja … kent iemand de naam van die getalenteerde plezierdichter die de pauze zo aangenaam heeft gemaakt?
Zou ‘een chique deux-pièces’ niet ‘chic’ hebben moeten zijn?
Nee, chic, als je ‘sjiek’ uitspreekt, chique als je ‘sjieke’ uitspreekt. Dat laatste is hier het geval. Het gaat om een de-woord. De kamer, een grote kamer, de deux-pièces, een chique deux-pièces.
Ik ga er achter aan, Rein. Geloof er niks van… Sorry, Groote Meester! (Maar ik zal wel weer bakzeil moeten halen, moet ik gelijk zeggen.)