Auteur Marc De Smit raadpleegt de spellingbijbel voor de juiste schrijfwijze van ‘pencak silat’

door Bert Jansen  •  Foto’s: Huib Boogert

Uit niet minder dan vier locaties voor ‘geoorloofde uithuizigheid’ kon de ware dicteenomade op woensdag 13 april 2016 kiezen: Vlaardingen (waar men er niet voor terugdeinsde een inleggeld van 100 euro per persoon te verlangen!), Lopik, Oudewater en … Terneuzen, waar Marc de Smit voor de tiende keer tekende voor het Zeeuws-Vlaams dictee.

Een embarras du choix voor menigeen, maar niet voor mij! Ik had al eerder kennisgemaakt met Marcs taalkundige vondsten, en zijn orthografische bastonnade was mij goed bevallen. In Michelintermen zou je kunnen zeggen dat het Zeeuws-Vlaams dictee de reis waard is – een driesterrendictee, zogezegd.
Benieuwd naar de trouvailles die Marc dit jaar weer voor ons in petto zou hebben, togen René Dijkgraaf en meine Wenigkeit samen naar het verre Terneuzen. In een plaatselijk etablissement bestelden wij een eenvoudige, doch voedzame maaltijd, die wij – tegen het consigne in – besprenkelden met druiven- en gerstenat. Dan maar een paar fouten meer …

Pleunie de Pree van de bibliotheek Terneuzen

Terugblik
Pleunie de Pree, de drijvende kracht achter het dictee, opende de avond. Na haar met karakteristieke tongval uitgesproken welkomstwoord gaf ze de microfoon over aan de vaste voorlezer, pastor Niek Waterschoot. Hij vertelde dat het tweedelustrumdictee een terugblik behelsde op de afgelopen tien jaar, en sloot daar mooi bij aan door de Woorden van het Jaar sinds 2007 de revue te laten passeren. De meeste zijn als eendagsvliegen te bestempelen, want wie gebruikt er nog woorden als bokitoproof, lokhomo, wilfen of tentsletje?
Na zijn interessante exposé kon het feest beginnen. Dat wil zeggen, de titel van het dictee luidde ‘Feest!’, want niet voor iederéén was er iets te vieren, zo zou na afloop blijken …

Pastor Niek Waterschoot las het dictee voor.

Sproken
Als door de wol geverfde pastor had Niek er geen moeite mee zijn schaapjes onder zijn beslag te krijgen. Je kon dan ook een speld horen vallen tijdens zijn voorlezing. Gelukkig maar, want een dictee van De Smit schrijven, eist namelijk naast semantische lenigheid, een scherp gehoor. Vooral de specialisten moesten alle zeilen bijzetten om de portee van Marcs sproken te bevatten. Want wat te denken van zinnen als: ‘Een oud-academievriend van mij, laten we hem X noemen, professor in de thracologie (of was het de turkologie? – nu ja, in elk geval iets manama-achtigs) naderde enkele jaren geleden zijn tiende trouwdag.‘ En: ‘Welles-nietesdiscussies over zijn bouts vermoede buitenechtelijke sekscapades ontaardden nogal eens in ruzies die niet zouden misstaan in oneirodynieën na een drinkgelag, en tijdens een van hun ruzies kwam het hoge woord er dan uiteindelijk uit: ja, ze had een paramour, net als zijzelf van Wit-Russische origine.‘

Een klassieke – let op de caravaggistische opstelling – discussie tussen specialisten. Van links af: Joost Verheyen, Rien Wisse, Rein Leentfaar, Robert Joosen en Frank Denys.

Marc-de-smitjes
Er zaten ook weer aardig wat heuse marc-de-smitjes ((nog) niet in Van Dale) in het dictee, zoals: met ontrouwwaan, borsjtsjgrrltje, hennepprikker en comet-ie nu? En woorden waard om gekoesterd te worden, zoals: gehengen, bout, maitre d’ en mangabey. De mooiste vondst was – wat mij betreft – wel aflaadpolis!
Aan het slot van het dictee kon men aangeven of men al dan niet geporteerd was voor een elfde editie. Mocht Marc misschien nog even gehoopt hebben dat hij verlost zou worden van de zware last die hij als dicteeschrijver van Terneuzen te dragen heeft, dan werd die hoop finaal de bodem ingeslagen, want men koos vrijwel unaniem voor ‘Ja, volgend jaar weer!’ Eén, overigens aimabele, nomade vond Marcs woordwellust te ver gaan, maar ik zeg hem (nee, ik noem geen naam …): ‘If you can’t stand the heat, stay out of the kitchen!’

Winnaars: Maaike Snoei (2e), Bram Landuyt (1e) en Jan Deroover (3e)

Ereschavot
Na een korte pauze werd het 45-koppige gezelschap – waarvan grosso modo een derde specialist – weer naar boven geroepen voor de uitslag. Net buiten het ereschavot vielen Trui Gonnissen met negen fouten (twee jaar geleden nog goed voor zilver, maar haar recente zwangerschap heeft haar tol geëist …) en Ilse Brosens, kunstenares uit Westdorpe, met acht fouten. Het brons was voor Jan Deroover. De goedmoedige, immer goedgemutste en (-)gedaste snijdokter uit Vilvoorde maakte slechts zes fouten. Eén fout minder maakten Maaike Snoei uit Hoek en Bram Landuyt uit Zedelgem, maar omdat Bram later in het dictee de eerste fout maakte, werd híj uitgeroepen tot winnaar.

Het aanvankelijke erepodium van de specialisten: Rien Wisse (2), Edward Vanhove (1) en Joost Verheyen (3). Het brons ging later naar Herman Killens.

Slechtnieuwsgesprek
Bij de specialisten had het wat meer voeten in de aarde om de definitieve ranglijst te bepalen. Er bleken namelijk twee discutabele kwesties in het dictee te zitten: het bazige tiepje mocht bij nader inzien ook als typeje geschreven worden; ook pencak silat (VD) gaf aanleiding tot heftige deliberaties; het Groene Boekje houdt het namelijk op pentjak silak. Dat prevaleert weliswaar, maar niet als het woord met een duidelijk hoorbare t wordt uitgesproken. Er bleek maar weer eens uit dat aan de beste visser – en dat Marc die is, staat buiten kijf – weleens een aaltje ontsnapt.

Aanvankelijk nam Joost Verheyen de derde plaats op de ranglijst in, maar de smaak van de overwinning beklijfde niet lang. Na een ‘slechtnieuwsgesprek’ met Pleunie de Pree zakte hij naar de vierde plaats. Zich neerleggen bij juryuitslagen is niet altijd een groot kenmerk van de dicteenomade, maar de gepatenteerde orthograaf vatte zijn degradatie sportief op. De meer dan een decennium voor onverslaanbaar gewaande Kannibaal van Paal bleek ook feilbaar. Het bewijst maar weer dat alleen voortdurende studie een plaats in het eerste echelon garandeert.

Uiteindelijk zag de top tien er aldus uit:

1. Edward Vanhove (11)
2. Rien Wisse (11)
3. Herman Killens (12)
4. Joost Verheyen (13)
5. Rein Leentfaar (16)
6. Robert Joosen (18)
7. René Dijkgraaf en Frank Denys (19)
8. Christiane Adams, Randy van Halen en Bert Jansen (21)
9. Geert Denoo (24)
10. Huib Boogert (25)

De directeur van de bibliotheek, Rudi Crombeen, overhandigde de prijzen. De namen van de winnaars komen op een door Ilse Brosens vervaardigd kunstwerk, dat bij drie keer winnen eigendom wordt.

Frank Denys (l) overtuigt trofeegrossier Robert Joosen.

In G-majeur
Als er tijdens de sociale apotheose – gelukkig voor de natnekken, voor wie onthechting aan de aardse genoegens geen prioriteit heeft, mét alcoholische consumpties – één ding duidelijk werd, was het wel dat eenieder met een tevreden blik kon terugkijken op een even welbestede als genoeglijke avond. Een avond zonder ook maar één wanklank. Een avond in G-majeur! En de Hollanders konden nog eens hun blijdschap uiten Rien Wisse in hun kamp te hebben om de Vlaamse hegemonie te doorbreken. Jonge hond Randy van Halen bewees opnieuw dat hij zich kan meten met de oude garde. Met recht ziet hij dan ook vol vertrouwen zijn dicteetoekomst tegemoet, want – zo merkte hij fijntjes op – ‘over twintig jaar heeft die de tuin op zijn buik …’

Ilse leverde mij veilig af – waarvoor nogmaals dank! – bij mijn B&B, Housing De Brouwerij in Westdorpe, aan de rand van Terneuzen. Althans, dat dacht ik, maar het was niet minder dan twaalf kilometer verwijderd van de battle zone …