Deelneemsters aan het Harderwijks Dictee
door Bob van Dijk | foto’s: Huib Boogert
Een geslaagde combinatie: 48 hoog- en 17 allerhoogstgeletterden bijeen in het Christelijk College Nassau-Veluwe te Harderwijk voor het jaarlijks Lionsclubdictee van René Dijkgraaf. De organisatie brengt hiermee geld bijeen voor hulp aan de laaggeletterden in ons land. Een op de negen Nederlanders is dat.
De 17 specialisten (met bovengetekende tegenwoordig er voorzichtig tegen aanschurkend) werden gewoontegetrouw eerst hartelijk ontvangen ten huize van de familie Dijkgraaf. Onder de aanwezigen was een ruime delegatie Vlamingen, die naar eigen zeggen vooral op de inwendigemensvoorziening afkwamen. In de huiskamer werd moed ingedronken en een heerlijke maaltijd genoten. Tevens vond er de wereldpremière plaats van Nederlands eerste dicteefilm uit de Dijkgraafstudio’s, met enkele prominente specialisten in de hoofdrol. Een must have voor elke dicteeliefhebber, mits je dit roofgoed c.q. hebbending [sic!] te pakken kunt krijgen.
Voorlezer Dim van Rhee
Bhanggebruik
Na dit onderonsje met ad-hocdinertje ging ieder aan de bak in de schoolaula. Alles was weer dik in orde: P-mogelijkheid voor onze Oude Schichten en reesplees (na een korte aanrijtijd vanaf huize Dijkgraaf), ontvangst, administratie, pen & papier, jurydames, presentator Dim van Rhee, proffotograaf Ton Pors, sponsoring door wel negen Harderwiekse neringdoenden van brasserie tot uitvaartonderneming. Slechts bhanggebruik – een hennepextract – was niet toegestaan; het is tenslotte een schoolgebouw.
Gesprek in de pauze van het Harderwijks Dictee
Bommel
René Dijkgraaf is, als zovelen van zijn en mijn generatie, Bommeladept – een liefhebber van het werk van Marten Toonder. En dat wilde hij laten weten ook. Hij schotelde ons een toonderiaanse ode voor aan een groot man met archaïsche schrijf- en tekenstijl, maar visionaire goedgeschreven satires gezien de tongue in cheek opgezette teksten die pas kortgeleden geschreven lijken te zijn en sterk verbonden zijn met het hier-en-nu (hierbij ging René even zijn Groene Boekje te buiten: er moeten toch echt koppeltekens tussen. Werd niet op gejureerd dus), welke historiën over honderd jaar nog steeds gelezen zullen worden, zij het in giegs hypertekst bij een onlinedienst.
Terwijl René Dijkgraaf zijn dictee voorleest, luistert zijn publiek aandachtig of geamuseerd toe. Rechts Joukje Gratama (3e prijs).
Powerpoint
Het invuldictee woog in totaal 1065 woorden, waarvan er 63 door de liefhebbers en 60 door de tijgers gespeld moesten worden. Met driekwart uur stond het op papier. Ons was beloofd dat het makkelijker dan vorig jaar zou zijn, met een modernere aanpak van de uitleg. Het laatste was waar: de auteur behandelde de tekst niet woord voor woord, maar powerpointte algemene spellingregels aan de hand van de mogelijke fouten in het dictee, zeer nuttig. Het eerste, de zwaartegraad, klopte van geen kanten. Ooit van gepetiotiseerdemoerproducten gehoord? Het heeft iets met wijn te maken waardoor je het als één woord moet schrijven, evenals brinellhardheidsgraad, prinsrobertsmetalenpennenstreek en hippopotomonstrosesquippedaliofobie, de angst voor lange woorden. Klassiekers als chambray, tarpaulin en het Vlaamse bietekwiet moet je ook maar net paraat hebben. Punt van discussie werd Jan Nagels politieke partij 50PLUS, dat inderdaad als zodanig opgenomen is in Van Dale, maar merendeels mét koppelteken en alleen de P als kapitaal neergepend werd. Dat donorprincipe blijft een lastige trouwens. Uit betrouwbare Zeeuwse bron horen wij dat de Hemaworst in het Groene Boekje veranderd zal worden in HEMA-worst, maar wat te doen met bijvoorbeeld de LIDL met die schuine letter I ?
De buitenlanden kwamen via dyugudyugu, spetsnaz, Dáil Éireannlocatie, hijood en madame-jeanettes ook nog even langsfietsen. Een eyeopener voor velen was de kleine d bij deventerkoek, geheel in lijn met cachaçaatje, beerenburg, martini en – ja, ja, Rein – grand marnier.
Winnaar Johan de Boer twijfelt: élegance of élégance?
Friezen in de top drie
De harde feiten nu. Bij de liefhebbers werden gemiddeld 19 fouten gemaakt (spreiding 4-30). Winnaar werd, na tweemaal tweede te zijn geweest, corrector Jaap Tichelaar (4 fout), gevolgd door Gerald Vliek (7 fout) en tot onze blijde verrassing op de derde plaats docente Joukje Gratama (11 fout), de lieve partner van Jeroen van Heemskerck Düker. Houd haar in de gaten! Bij de teams behaalde de groep van de Petrakerk een hattrick door voor de derde maal op rij te winnen met (hoe kán het?) 15,5 fouten, gevolgd door ‘de scholieren’ (17 fout) en het Koor Afslag (18 fout).
En dan de tijgers, de nomaden, de specialisten of hoe je deze exclusieve club waar Van Dale zo veel van leert ook wilt noemen. Gemiddeld 25 fouten per persoon, met als winnaar, evenals in 2015, de Fries Johan de Boer met 14 fouten, gevolgd door een Vlaamse ex aequo van Robert Joosen en Edward Vanhove (15 fout). Gefeliciflapstaart!
Het winnende team van de Petrakerk. Tweede van links Jaap Tichelaar.
De laaggeletterden op de Veluwe zullen we binnenkort misschien kunnen verwelkomen bij dit geslaagde dictee. De opbrengst van “René and his Lions” bleek maar liefst 1550 euro te zijn, nog exclusief de woordsponsoring. Daarmee kan deze groep (in Nederland totaal 1,5 miljoen personen) weer een stukje in staat worden gesteld aan Nederlandsetaalverrijking te werken.
Dank, Harderwiekers. CU in 2017;)
In de verslaggeving doe je in elk geval heel wat meer dan aanschurken bij de besten, Bob. Bijzonder knap verslag, gefelici…!
Toch nog een detail: post mortem werd onderling overeengekomen dat er bij de specialisten feitelijk 2 winnaars waren met 14 fouten: Johan en Robert.
Omdat er post mortem werd vastgesteld dat de Dikke Van Dale Online bij “nu” wel degelijk “het hier en nu” spelt?
En/of omdat volgens dezelfde bron naast “gieg” ook het mogelijk gelijkluidende “gig” de betekenis van gigabyte heeft, zij het zonder meervoud. Het Groene Boekje kent ook beide woorden, met meervoud, maar laat ons raden naar de juiste betekenis van “gig”. Er is wel een klein genusverschil, maar dat is niet terug te vinden in de Dikke Van Dale Online.
En natuurlijk omdat “onderaan deze bladzijde” echt correct is volgens wat besproken werd op https://dictees.nl/forums/onderwerp/onderaan-de-trap-of-onder-aan-de-trap/.
Accuraat verslag van een in alle opzichten geslaagde avond. En dat het dictee discussiepunten opleverde, acht ik louter winst!
Gedetailleerde discussies over opgavenwoorden horen volgens mij eerder thuis in het Forum. ‘Onder aan’ was geen opgave voor de specialisten en het hier-en-nu werd gecorrigeerd volgens het Groene Boekje, na reactie op het correctieblad. Het officieuze ex aequo was geen spellingskwestie, enkel een interpretatie van een door Robert aangebrachte correctie op een aanvankelijk verkeerd geschreven woord. Volgens mij heeft de jury in Harderswijk zich zeer nauwgezet en grondig van haar taak gekweten en misschien had ze gelijk om in geval van twijfel in het nadeel te verbeteren. Toch waren achteraf een aantal deelnemers van oordeel dat die twijfel ongegrond was. Dat Johan daarmee kon instemmen siert hem en mag voor velen als een voorbeeld van fair play gelden.
Hier sluit ik mij van harte bij aan!
In het verslag heeft Bob de uitslag gevolgd zoals die door de jury ter plekke is vastgesteld. Dat zijn de mores op deze website. Anders zouden we net zo goed na elk evenement kunnen melden dat R. Leentfaar te B. feitelijk de eerste plaats veroverde, want die blijkt telkens toch de zogenaamde winnaar afgetroefd te hebben.
Er is altijd gebakkelei achteraf. De correctoren misten een spatie of zetten juist een streepje te veel. De auteur zag iets over het hoofd of bedacht een niet-controleerbare samenstelling. De deelnemer schreef onduidelijk. De voorlezer begreep niet wat op zijn papiertje stond. Kortom: in de journalistiek geldt dat gemekker niet. Hier telt de uitslag van de avond, en daar moeten we het mee doen.
Nu maak je er toch een beetje een karikatuur van, Jeroen. Mijn toevoeging was geenszins bedoeld als een afbreuk aan Bobs verslag en ik meen op deze site toch al heel wat verslagen gelezen te hebben die niet alleen maar de officiële uitslag melden.
Ten gronde: heel wat gebakkelei achteraf kan voorkomen worden als er voorzien wordt in een korte deliberatie, toch zeker als het de eerste plaats(en) betreft. In tal van andere sporten bestaat dat toch ook.
Ik besef dat dit niet altijd makkelijk realiseerbaar is, maar een jury die toegeeft niet onfeilbaar te zijn, dwingt daarmee respect af.
Maar laten we het toch liever hebben over die mooie tekst over Marten Toonder…
Uitstekend relaas van het kwaliteitsdictee, Bob!
Ook in dit dictee kwam weer op z’n minst één woord voor dat ik bij het achteraf lezen van het dictee onmiddellijk herkend zou hebben.
De praktijk was echter weerbarstiger. Het ging in dit geval om het woord bhang, door René listig verpakt in de samenstelling bhanggebruik. Het woord bhang en de vormvariant bheng kende ik, maar ook tijdens het voorgelezen zinsverband begon het mij niet te dagen. Ik kwam niet verder dan het armzalige bangebruik.
@Johan: ook hier bangebruik. Weerbarstige praktijk, check!
Van harte proficiat, ook aan alle anderen!
Beste Bob,
Wat een fantastisch mooi en goedgeschreven verslag! Ik voeg het bij de prachtige herinneringen die ik sowieso al aan het samenzijn met mijn taalminnende vrienden had.