Hetty Kasteel (l) neemt haar eerste prijs in ontvangst uit handen van Marjolein de Rouw.

door JvHD  |  Foto’s: Huib Boogert

Na tweemaal het zilver veroverd te hebben, mocht Hetty Kasteel op woensdag 16 november eindelijk de wisseltrofee van het Groot Soester Dictee vasthouden. Zij maakte 22 fouten in het moeilijke dictee. Daarmee verwees zij journalist Jos Maalderink, winnaar in 2014, naar een eervolle tweede plaats.

Het was een zwaarbevochten overwinning. Dicteeveteraan Bert Jansen had een verhaal in elkaar geknutseld waarin zijn liefde voor ongebruikelijke woorden volop de ruimte kreeg. Marokijnleer, warmoezerijen, pilipili, syfilis en laweit waren lang niet iedereen bekend. De meest buitenissige begrippen had Jansen bewaard voor het elftal orthografische experts, die de extra moeilijke versie kregen voorgeschoteld. Zij konden zich tegoed doen aan onder meer gazpacho, ras el hanout, versaliën, Krethi en Plethi, wika’s, ciguatera en condylomata. Al die termen waren ingebed in een breed opgezet verhaal dat na een inleiding over de boekdrukkunst voornamelijk handelde over eetcultuur. Voorleesster Wilma Nennega, inderhaast opgetrommeld om de zieke Aad Post te vervangen, sloeg zich er adequaat doorheen.

Bert Jansen stelt een bezorgde deelneemster gerust: ‘Het is maar een spelletje.’

Bonuspunten
Culinaire terminologie staat bijna garant voor een regen aan rode strepen in elk dictee, en dat was in Soest niet anders. Na afloop bleek het gemiddeld aantal fouten rond de dertig te liggen, met uitschieters tot ver in de vijftig. Ook de experts hadden het niet gemakkelijk. Hoewel de besten nog onder de tien fout scoorden, lag het gemiddelde ook in die groep vrij hoog met zo’n 16 fouten. En dat terwijl iedereen kans maakte op drie bonuspunten, dankzij de leuke noviteit die Bert Jansen in zijn opstel verborgen had. In de eerste alinea gaf hij de omschrijving van een palimpsest – een opnieuw beschreven blad perkament – maar niet het woord zelf. Wie het wist, schreef het op en kon drie punten van zijn foutscore aftrekken.

Jacques Bettelheim in een ontspannen entre-noustje met een leerlinge van het Griftlandcollege.

Vrolijke scholieren
Bij het bepalen van de lathoogte had de auteur geen rekening gehouden met de komst van een fors contingent scholieren, voor wie beide versies van de tekst een tikje te hoog gegrepen waren. Wel brachten de leerlingen van het Griftlandcollege kleur en rumoer in de statige raadzaal van het Soester gemeentehuis. Mede door hun aanwezigheid raakte de zaal vrijwel tot de nok gevuld en kon de Stichting ZoALS Jan 300 euro bijschrijven op de rekening. Het dictee van de Stichting Literaire Activiteiten Soest verdient zonder meer een dergelijk groot publiek. De teksten van Jansen zijn doorwrocht en leerzaam, zijn uitleg tijdens de nakijksessie is onovertroffen. De taalkundige is geheel in zijn element als hij zijn publiek mag doceren wat een ripsen kamizool is of een incunabel. Hij doet het met verve.

Twee scholieren beelden uit hoe je ‘dabben’ precies herkent.

Dabben
Na zijn uitleg volgde een korte pauze met wijn en knabbels, terwijl het duo Harald Haverkorn (piano) en Karin van Kooten (viool) onverdroten evergreens speelde. Aan het eind van de lange avond verliep de prijsuitreiking bij de experts niet zonder enig rumoer. Er leken in eerste instantie drie winnaars met elk acht fouten te zijn. In plaats van een shoot-out koos men voor charades, waarbij de specialisten het uitgebeelde woord moesten raden. Maar naast de drie toppers – Jacques Bettelheim, Robert Joosen en Rein Leentfaar – bemoeiden ook de andere dicteetijgers zich met het spelletje. Echt lollig werd het, toen de vrolijke scholieren een typisch jongerenwoord uitbeeldden. Uw reporter kon zijn mond weer niet houden en blèrde al ‘dabben!’ voordat een ander de kans kreeg. Uiteindelijk kregen de drie winnaars elk een fles wijn.

Achteraf werd de specialistenscore bijgesteld: Jacques Bettelheim won met zeven fout.