tekst en foto’s: Herman Killens

Zin in wat grensverleggende journalistiek? Helemaal conform onze hobby combineer ik deze keer een dicteeverslag met … een verslagdictee. De gecursiveerde woorden vormen de spellingopgaven, waarvan er een flink aantal uit een van beide Aalsmeerse BeNeDictees komen. Een look-and-feelervaring. Ik zou zeggen: neem pen en papier, ga er eens goed voor zitten en vraag aan iemand in jouw omgeving om de tekst voor te lezen. Aan de buurman bijvoorbeeld. Hier gaan we.

Het BeNeDictee heeft de weergoden mee, dat mag duidelijk zijn. Na de zonovergoten Opwijkse startsessie is het opnieuw superweer in Aalsmeer. Het kwik bereikt al quasimediterrane waarden als de twee bestofte reizigers uit het ‘verre’ Vlaams-Brabant (Frank Denys en uw Chinese vrijwilliger) neerstrijken in de gezellige tuin van het gezin Braakman-Ven. We bevinden ons onmiskenbaar op Nederlands grondgebied: geen Vlaamse allerallerindividueelste wildbouw genre ‘fermette naast pastorie naast glas-en-betonconstructie’, maar een geordende en streng geregisseerde ruimtelijke indeling met identiek ogende huizen en brugjes, strak gemillimeterd op een rij. In combinatie met de grachten en nauwe straatjes een erg sfeervol geheel!

Dicteehobbyistenmisjpooche
De altijd goedlachse Annemarie verwelkomt ons bijzonder hartelijk en gastvrij met koffie, thee en een uitnodigend ontbijt uit het vuistje. Tussen de joelende kinderen begroeten we de aanwezige vrienden (collega-zelateurs) uit het dicteecircuit (dicteehobbyistenmisjpooche) die al uitgebreid van het zonnetje en de goeie babbel genieten. De trampoline van de kids oogt uitnodigend maar het lijkt ons geen goed idee om al hersenschade op te lopen nog voor het ochtenddictee van start gaat.

Het neerpennen van die dicteetekst is overigens uitbesteed aan Ronald Ganzeboom. Die kennen we vooral als ex-winnaar en sinds 2015 auteur van het gerenommeerde Groot Aalsmeers Dictee. Door omstandigheden kan hij echter zijn literaire proza niet zelf komen voorlezen. Maar daar heeft Annemarie het volgende op gevonden. Onder het motto ‘beter een goede buur dan een verre vriend’ heeft ze buurman Hans gevraagd om de honneurs waar te nemen. Een prima keuze zo blijkt, want Hans is niet enkel buur én goede vriend maar ook nog eens een rasentertainer die bovendien over een vrij goede articulatie en een heldere stem beschikt.

Gewoon een leuk dictee
Iedereen heeft ondertussen een comfortabel plaatsje uitgezocht. Wat zijn de kinderen toch welopgevoed rustig en stil, enkel de Senseo zorgt voor stoute geluiden. We beginnen aan het dictee vol goede moed. Moeilijker dan in Opwijk kan het toch onmogelijk nog zijn. Anne-Marie heeft overigens vooraf duidelijke consignes gegeven aan de tekstschrijvers: ‘Geen orthografisch bloedbad (of iets milder geformuleerd: foutenregen) als in Opwijk of Breskens. Gewoon een leuk dictee is goed genoeg, laten we er geen strijd van maken wie de deelnemers de meeste fouten kan laten maken.’

Geen bloedbad, OK, maar de vloer wordt toch al snel spiegelglad van onze vele zweetdruppels. Het begint al met de titel: ‘Rotfluts’. Huh??? Een annotatie op het einde van het invulvel helpt ons uit onze onwetendheid: rotfluts staat voor ‘rolling on the floor laughing unable to speak’ … Wij lachen vooral groen na het aanhoren van de eerste paragraaf: blakstil weer, dystopische fantasmagorieën, sjikse, …

Nog een afschrikwekkend voorbeeld van de moeilijkheidsgraad: ‘Er zou zich natuurlijk een haatbukkake van de geïmmatriculeerde schrijvende aficionado’s kunnen manifesteren, maar lou loene, mijn afwezigheid beschermt mij als het zwarte schapulier over de witte pij van een cisterciënzer monnik tegen het laag-bij-de-grondse vuil. Ik eet er geen moksaleisi’s, sopropo’s of bitawiri minder om. Gelukkig heb ik geen last van hyperthyreoïdie en zullen de queteletindices bij mij in het rood uitslaan.’ Oeps!

Paracetamolletjes
En dan rijst natuurlijk de vraag: waar gaat deze tekst in ’s hemelsnaam over? Volgens Ronald zelf gaat het over niets, helemaal niets – kijk dat moet ook eens kunnen: ‘(…) kladderadatsch gecombineerd met broodjeaapverhalen, apekool en gevioleerde nonsens om er geprivilegieerde tijgers mee om hun chique mombakkesen te slaan. Gewoon wat als een kruidje-roer-mij-nietje in het wilde weg schrijven … Prachtig!’

Enkelen van de deelnemers opperen dat het een schoolvoorbeeld van de veelbeproefde dimmethode zou zijn. Wel, deze altijd kritische en onafhankelijke onderzoeksjournalist heeft het uitgezocht en moet dit enigszins tegenspreken. Onversaagd heeft hij de tekst ondertussen acht keer in extenso doorgenomen – enige paracetamolletjes waren achteraf nodig – en het besluit is confronterend: het gaat wel degelijk ergens over, namelijk over onszelf, de leden van dit obscurantistisch dicteeclubje. Geen dank.

Kers op de taart is het onbekende woord met de onmogelijke schrijfwijze ‘Tüötten’. Niet in de officiële woordenboeken, een Ganzeboomaardigheidje: het blijken rondtrekkende kooplieden te zijn (synoniem van Teuten). Alle rondtrekkende dicteetijgers hebben het fout en bijgevolg wordt er niet al te luid geprotesteerd.

Snoeiharde correctieronde
Na afloop van het dictee is er enige vertwijfeling als er maar 1 correctie-exemplaar voorhanden blijkt te zijn. Hans stelt voor om bij het nakijken de 115 invulwoorden een voor een te dicteren, letter voor letter, accent voor accent. Oei, dat wordt nachtwerk. Gelukkig ontdekt Annemarie nog tijdig de verzegelde omslag met voldoende kopies, overigens netjes voorzien van een duidelijke uitleg per invulplaats. Super gedaan, Ronald! En bedankt, buurman!

Na een snoeiharde correctieronde blijkt Rien Wisse de overwinning (inclusief drie smakkerds en een mooie prijs van Annemarie) te hebben behaald met 87%. Een superbe tweede plaats is weggelegd voor Frank Denys (83%). Ik deel het laagste virtuele podiumtrapje met Rein Leentfaar (82%), een hele eer. Verder hebben de ‘anciens‘ (in willekeurige volgorde: Dian van Gelder, Jozef Lamberts en gastvrouw Annemarie Braakman-Ven) hun persoonlijke scores gevoelig verbeterd in vergelijking met de Opwijksessie; de nieuwkomers (Lizi van Vollenhoven, Jeroen van Heemskerck Düker en Bert Jansen) hebben sterke openers neergezet. Iedereen blij.

En we worden nog veel blijer als we het exquise vegetarische middagbuffet aanschouwen. We denken even dat Jonnie Boer en Sergio Herman zich ergens in een keukenkast hebben verstopt, maar neen: de driesterrenmaaltijd is helemaal signatuur Annemarie. Het is heerlijk smullen op het buitenterras in de zon, al dan niet besprenkeld met een aantal glazen uit het patersvaatje. Ja hoor, dicteeën is bij uitstek een zomersport.

Epyllion
Maar dan komt een of andere onverlaat op onze schouder tikken. Jawel, tijd voor nog een dicteetje. Stoorzender Bert Jansen hoeven we eigenlijk niet meer voor te stellen. De Bussumse docent en taalkundige is in Noord en Zuid onder meer genoeglijk bekend als erudiet auteur van geweldige verslagen en columns, en dus is het voor ons zeker geen quart d’heure de Rabelais als we binnen opnieuw horen plaats te nemen met een schrijfplankje op de schoot, wel integendeel.

Voor zijn epyllion ‘Trubbels in het Palingmeer’ heeft Bert zich overduidelijk uitgebreid verdiept in de annalen van het Palingmeer, de oude benaming van het huidige Aalsmeer. Hij leest de tekst met veel passie voor. We krijgen een overzicht van de economische geschiedenis – over visserij (waarin de coelacant, de cobia en de hozebek een roemloos einde vonden in de vesanen van menige loze visser) tot de aardbeien- en rozenteelt. Het is zelfs volgens Bert niet helemaal duidelijk waar de grens tussen Dichtung und Wahrheit loopt. Is dit misschien een geval van fake nieuws?

Er wordt ingezoomd op de buiten gebruik gestelde art-decowatertoren van Aalsmeer. Een discussie ontspint zich tussen voor- en tegenstanders van een gebruik als luxehotel-restaurant (waar ze kolbaszworstjes, escabeche met szechuanpeper en croquembouches à gogo zouden serveren). Als alternatief wordt een culturele bestemming gesuggereerd, zoals een podium voor serenades met kemenches en bodhráns in mbalax- of bhangra- uitvoeringen …

Gelijkheidsideaal
Het slot is zeer ad rem. Na de bagger die dictee- en spellinghaters na het verscheiden van het Groot Dictee der Nederlandse Taal op internetfora verspreidden, onder het mom van ‘dictee is elitair’ en ‘de Nederlandse spelling is veel te moeilijk’, luidt het bij Bert: ‘Moeten wij allemaal tot monosyllabische stamelaars vervallen? Wilt u terug naar die sturm-und-drangperiode, waarin men er versjwartste ideeën op na hield en geëchauffeerde querulanten een extreem gelijkheidsideaal nastreefden. Ikzelf kan een marathonloper op mijn elektrische fiets nog niet bijhouden, maar moet ik daarom de banvloek over triatlons en andere sportevenementen uitspreken?’ En ook nog: ‘De kwintessens van dit verhaal: hoed u voor mensen die genoegen nemen met mediocriteit.’ Wie kan dit beter formuleren dan good old Bert!

De rodestreepjestelling heeft geen spannend slot. Capo di capi Rein geeft iedereen ruim het nakijken met een weergaloze score van 92%. Wow, vierdubbele winst: eeuwige Aalsmeerse roem, de virtuele gele trui en de zoenen en het persoonlijke cadeau van Annemarie. Op respectabele afstand deel ik de tweede plaats met Rien Wisse (83%), een hele eer. Maar wie maalt nog om de uitslag als we achteraf uitgebreid in de tuin kunnen verbroederen (en verzusteren) bij een hapje en een tapje.

Een boeketje eschscholtzia’s
Wat was het weer een topper in Aalsmeer. Ik wens hierbij specifiek Annemarie in de bloemetjes (miniamarylissen en eschscholtzia’s) te zetten voor de perfecte organisatie, de heerlijke ontvangst en catering en de gezellige huiselijke sfeer. Dank aan de twee dicteeschrijvers (en de buurman) die ons een genoeglijke intellectuele uitdaging hebben bezorgd (die nog dagen nazindert, getuige het uitgebreide e-mailverkeer achteraf over al dan niet kwestieuze details in de teksten). En het moet gezegd: ook een hele dikke merci aan Marie-Louise, de sympathieke vriendin-doet-al van Jozef die zowel in Opwijk als in Aalsmeer voor een geweldige hulp achter de schermen zorgde. Hiep, hiep, hiep! Hoera!

Om te besluiten wil ik nog even passend Frank Denys citeren: ‘Na de twee geslaagde edities ziet het er naar uit dat het BeNeDictee een mooie toekomst tegemoet gaat: huiskamerdictees voor specialisten hebben naast de klassieke dictees beslist hun bestaansreden!’

Jawel, het BeNeDictee is bene. Molto BeNe! Op naar Breskens zou ik zeggen. Afspraak op 16 september.

PS: Alle 120 goed? Zelfs de naam van onze webmaster? Buitengewoon! Je hebt een wildcard voor alle volgende sessies veroverd.