Toch te veel fouten … Deelnemers bekijken de tekst van het Groot Alphens Dictee.
tekst en foto’s: Huib Boogert
O, o, wat leek het makkelijk! Maar o, o, wat was het moeilijk! Wat kan een Nederlandstalige dicteetekst bij het voorlezen eenvoudig klinken, maar verraderlijk zijn om te schrijven. Voetangels en klemmen: au au!
Die arglistige ervaring deden de deelnemers aan het negende Groot Alphens Dictee op, bij het neerpennen van de dicteetekst, op donderdag 15 maart 2018. De oren susten het gemoed. Geen vréémd woord te horen. Maar de grote fopperij begon bij het schrijven. De tekst bleek een mijnenveld: je vermoedt niets, maar er loeren ongehoorde gevaren….
De organisatrices van de Soroptimistenclub Alphen aan den Rijn hadden voor het opstellen van de dicteetekst de winnaar van vorig jaar in de arm genomen: Pieter van Diepen uit Leiden. Het uitzetten van zijn dwaalspoor begon al bij het derde woord van het dictee. Er werd ‘een bloemrijk jaar’ gelezen, maar uit de context kon (eerlijk is eerlijk) vrij logisch worden afgeleid, dat verwezen werd naar de dichter J.C. Bloem die 130 jaar geleden in Alphen aan den Rijn werd geboren. Vereiste schrijfwijze derhalve: een Bloemrijk jaar. Niemand kwam op het idee…
Winnaar Jeroen van Heemskerck Düker ontvangt een kolossale gerookte zalm, de hoofdprijs.
Een ei is geen ei
Een regel verderop kwam een ‘eeneiige tweeling’ om de hoek kijken: de gebroeders Tim en Tom Coronel, ook Alphenaren. Slechts één deelnemer (René Dijkgraaf uit Harderwijk) kwam op het idee, dat de gevraagde samenstelling eeneiigetweelingbroer aaneen geschreven moest worden. Op dat moment had iedereen (behalve één dus) al twee foutjes op de lat staan. Uiteindelijk resulteerde de hele exercitie in een gemiddelde van ruim 23 fouten per persoon. De uiteindelijke winnaar, Jeroen van Heemskerck Düker, liet zich het minst bij de neus nemen: hij trapte slechts vijf keer in een door de auteur opgezette val.
Randy van Halen kaapte vier prijzen in de loterij, waaronder een bezoek aan de kapper.
Geluk in het spel
Zozeer de winnaar van het dictee de wind meehad, zozeer zat het hem in de pauze tegen bij de verloting. Hij had een paar lootjes in handen, maar veel mooie prijzen vielen net náást zíjn nummers en niet eróp. Meer geluk had deelnemer Randy van Halen uit Dordrecht. Hij had zes lootjes gekocht en pakte daarop vier keer prijs…. Hij won zelfs een tegoedbon van een plaatselijke kapper. Het was een hilarische prijs, want Randy draagt de haren tot op zijn zwevende ribben. “Ik denk dat ik de prijs maar ga weggeven aan een vriend die in Alphen woont”, reageerde hij.
Het winnende team in Alphen: Papa Jan’s Angels
Mooie score
De Soroptimistenclub van Alphen aan den Rijn (soroptimisten zijn dames die zich inzetten voor verbetering van de positie van meisjes en vrouwen in de wereld) deed met het dictee overigens goede zaken. De opbrengst van de taalavond was bestemd voor de beweging Free a Girl, die zich inzet om jonge meisjes uit de gedwongen prostitutie te bevrijden en daders veroordeeld te krijgen. De internationale organisatie is werkzaam in Bangladesh, Brazilië, India, Nederland, Nepal en Thailand. Uit de inschrijfgelden, de grote verloting en de barinkomsten kon een bedrag van 5000 euro (!) afgezonderd worden voor het goede doel.
Notaris John Kroes nam op overtuigende wijze waar voor Liesbeth Spies
De dicteetekst zou aanvankelijk – der traditie getrouw – voorgelezen worden door burgemeester Liesbeth Spies, maar zij moest op het laatste moment verstek laten gaan. Notaris John Kroes was een uitstekend vervanger. De bespreking achteraf werd gedaan door neerlandicus Gé Vaartjes. Hij deed dat deskundig, op tempo en met overwicht. Bij de allereerste voorlezing van het dictee leek de tekst simpel. De heer Vaartjes schminkte de deelnemers behendig af….
Prijzen
Uiteindelijk bleken de 86 deelnemers (waaronder 11 teams) ruim 1900 fouten te hebben gemaakt. De prijzen werden als volgt verdeeld:
Teams: 1. Pappa Jan’s Angels, 2. Polderteam, 3. Knol en zo.
Individueel: 1. Jeroen van Heemskerck Düker (5 ft), 2 en 3 ex aequo Robert Joosen en Bert Jansen (7 ft).
De beste vrouwelijke deelneemster, Dian van Gelder
De beste dame was Dian van Gelder (8 ft). Zij kreeg een aparte prijs.
Wat een mooie en snelle verslaglegging, Huib! En wat een kennelijk geweldig goede organisatie, daar in Alfen aan de Rijn cq. Alphen aan den Rhijn (de goede lezers kennen mijn voorkeur om niets aan eigennamen te veranderen, met ‘rhesus’ als mijn stokpaardje).
En Jeroen: je hebt een geweldige vis aan de haak geslagen, jong. Goed glas whisky erbij, een geijkte combinatie. Maar dat hoef ik jou niet te vertellen.
Over die eeneiigetweelingbroer het volgende:
dit woord kan zo niet: grotemensenwereld = de wereld van grote mensen, dan zou dit een broer van een eeneiige tweeling zijn – dat kan op zich wel (een 3e persoon!), maar hier werd bedoeld: een van de eeneiigetweelingbroers, en nogmaals: dat is niet een eeneiigetweelingbroer … Overigens kan eeneiige tweelingbroer ook heel goed: dat is een tweelingbroer die eeneiig is = volgens VD uit eenzelfde bevruchte eicel ontstaan! In dat laatste geval geen drieledige samenstelling, omdat tweelingbroer al 1 woord is …
En over ‘Bloemrijk’: omdat het woord ‘bloemrijk’ ook een litteraire betekenis heeft, kan de kleine b moeilijk als fout gekwalificeerd worden …
Het was gezellig in Alphen en we hebben weer wat geleerd. Dank voor het dictee, Pieter, dank voor het verslag, Huib.
We mogen ‘Bloemrijk/bloemrijk’ best wel beschouwen als een toelaatbare spielerei tussen auteur en deelnemers. Maar vooral de inwoners van Alphen hadden de knipoog van Pieter direct moeten begrijpen….
Er zat trouwens nog een rare fout in de officiële dicteetekst. Men schreef ‘van Dale’ omdat VD het zelf zo zou schrijven op de omslag van de drie witte boeken. Dat is echter quatsch: dat is slechts een logo, waarin men om stilistische redenen een kleine v heeft gekozen. Voor de enige, echte schrijfwijze van ‘(Dikke) Van Dale’ moet je in het boek zelf kijken en wel bij lemma ‘Van Dale’; het heeft zelfs een meervoud!
We mogen het dan oneens zijn met bepaalde beslissingen van de dicteeopsteller (in dit geval Pieter), maar om die dan als ‘quatsch’ te kwalificeren, vind ik nogal heftig, Rein. C’est le ton qui fait la musique.
Team Bona had ook een geweldig leuke avond. Heel tevreden naar huis met een gemiddelde van 17,67 fouten. We doen volgend jaar weer mee!
Met dank aan Pieter voor het dictee
Dat is een heel mooie score! Het gemiddelde lag volgens mij op zo’n 23 fout. Hulde!
Jawel, 23,2 fout gemiddeld.