door Herman Killens

Plots daalde de coronanevel als een dreigende sluier over de aarde neer. Het leven viel abrupt stil, ook in de Lage Landen. Iedereen trok zich noodgedwongen terug in zijn eigen bubbel. Elke ochtend werden we wakker met sombere statistieken en verontrustende nieuwsberichten. Een wereld van handgel, mondkapjes en sociale afstand werd het nieuwe normaal.

Nagenoeg alle dicteewedstrijden sneuvelden tijdens deze coronapandemie. Maar het is algemeen bekend dat elke crisis tot nieuwe ideeën leidt. In het zog van de raamdez-vous, balkonquizzen, straatbingo’s en whatsaperitiefjes konden we in het voorjaar van 2020 ook virtueel dicteeën. Een overzichtje.

Bevrijdingsdictee Heerenveen

Datum: het dictee verscheen op woensdag 1 april zowel in de papieren als digitale editie van de Heerenveense Courant en op de website van de Stichting Literaire Activiteiten Heerenveen (SLAH).

Initiatief: de organisatoren van het tweejaarlijkse Groot Heerenveens Dictee kwamen ter gelegenheid van 75 jaar bevrijding in Nederland met een specifiek dictee over dat thema. Ik citeer: In deze sombere coronatijden is het misschien wel extra gepast om stil te staan bij 75 jaar vrijheid in Nederland, juist op het moment dat die vrijheid noodgedwongen flink aan banden wordt gelegd en een beroep wordt gedaan op onderlinge solidariteit.

Werkwijze: alle fouten uit een tekst halen en die doormailen.

Tekst: 75 jaar bevrijding door Rob Kerkhoven. Nogal rommelig geschreven, met halfweg plots een bizarre overgang van de verleden naar de tegenwoordige tijd. Reactie van de organisatoren achteraf: Stilistisch is het misschien niet fraai …

Sfeerbeeld: Aan het eind van de dag zijn de Duitse troepen uit Heerenveen verdwenen en ook het overige nationaalsocialistische gespuis heeft ijlings de kuierlatten genomen. Als de Canadezen de laatste Duitsers uit de gemeente hebben verdreven, breekt er een enorme feestvreugde los. De nationale driekleur wordt tevoorschijn gehaald.

Struikelblok: Dat haal je de koekoek. Aanvoegende wijs. Waar leer je dat tegenwoordig nog op school?

Discussiepuntje: de jury besloot om zowel goedbewapende als goed bewapende goed te rekenen, ondanks het feit dat enkel de eerste vorm in het Groene Boekje staat.

Deelnemers: ongeveer 35.

Uitslag: 5 foutloze inzendingen, hiervan werden er 3 uitgeloot: 1. Edward Vanhove (BE) – 2. Bob van Dijk (NL) – 3. Herman Killens (BE).

Zesde Groot Oudewaters Dictee

Datum: woensdag 22 april

Initiatief: Rotaryclub Oudewater (Het Groot Oudewaters Dictee is niet afgelast. Een mooie creatieve oplossing is gevonden.) Radio Midland FM zond het dictee uit. Naar goede gewoonte las Marga Smits het dictee (op uitstekende wijze) voor.

Werkwijze: thuis noteren en zelf verbeteren.

Tekst: (jawel) over 75 jaar bevrijding (75 jaar vrijheid, droeve herinneringen en olijke blijheid). Het dictee werd geschreven door eerdere winnaars van het dictee, Franka Melis en Aad Kuiper, naar aanleiding van een tekst van Hans de Jong, kenner van het verzet in en rond Oudewater tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Sfeerbeeld: Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd al snel nagedacht over een nieuwe organisatie die de wereldwijde vrede en veiligheid zou moeten bewaken en handhaven. Negenenveertig Rotarians schreven in 1945 op een blocnoteje mee aan het Handvest van de Verenigde Naties.

Struikelblokken: voor dicteetijgers vooral geografische namen zoals Papekop en Waardsedijk. Verder gingen vooral woorden als Gestapo-chefs en blocnoteje opvallend vaak fout.

Discussiepuntjes: Ben ik van Duitse(n) bloed versus Ben ik van duytschen bloed, cichorei- of surrogaatkoffie naast cichorei of surrogaatkoffie, witte vlektyfus of toch maar wittevlektyfus. En voorál: het accent op álle oorlogen … Dicteegoeroes Johan de Boer en Jeroen van Heemskerck-Düker keken de tekst vooraf scrupuleus na, maar hun adviezen werden blijkbaar niet steeds opgevolgd.

Deelnemers: ongeveer 30, waaronder een flink aantal dicteetijgers.

Uitslag: Mieke van Uden was de beste lokale deelneemster met 10 fouten. Bij de dicteetijgers won Herman Killens (BE) met 1 fout voor Randy van Halen (NL) – 4 f. Het gemiddelde lag op 26 fouten (hoogste aantal: 45).

Belgenmop: ik was gedurende tien minuten naar de verkeerde Radio Midland aan het luisteren (domweg opgezocht via Google) – na 4 crooners dacht ik “waar blijft dat dictee” – net op tijd mijn fout ingezien (het bleek Veenendaal of zo te zijn …) – snel geswitcht – oef, het voorlezen was nog maar net gestart.

Noordelijk Dictee

Datum: donderdag 14 mei

Initiatief: Podium.tv (tv-zender van Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel) in samenwerking met een aantal noordelijke kranten. Het dictee werd tijdens een avonduitzending voorgelezen door Arno van der Heyden, gevolgd door een muzikaal intermezzo van Jamila Faber uit Leeuwarden.

Werkwijze: 40 woorden uit een tekst noteren en een foto via WhatsApp opsturen.

Tekst: Coronadictee door – daar is ie weer – dicteeduizendpoot Rob Kerkhoven. Een leuke en humoristische tekst over eenaprilgrappen, complottheorieën en innovaties in coronatijden.

Sfeerbeeld: Het duurt nog wel even voordat corona in het Bargoens doordringt. We kennen die keiharde ziekteverwensingen wel: “krijg de tyfus of de kolere”’. “Krijg de corona” zal nog niet een-twee-drie inburgeren.

Struikelblok: iPadzuster (zo in de Dikke, maar met streepje in de coronalijst van Van Dalemaker Ton den Boon).

Discussiepuntjes: geen reglement vooraf, dus onduidelijk of cijfers en getallen al dan niet voluit moesten.

Deelnemers: aantal werd niet vermeld.

Uitslag: er werd geen echte rangschikking opgesteld, maar 3 deelnemers werden uitgeloot en verwierven eeuwige noordelijke roem. Hoorden we onder meer niet de naam van dicteespecialist Jan Riefel (NL)?

Eerste online BeNeDictee

Datum: donderdag 16 april.

Werkwijze (voor alle online BeNeDictees): de deelnemers krijgen een half uur vooraf een invultekst toegestuurd. Het is een huiskamerdictee: bijgevolg wordt de tekst pas voorgelezen (via MS Skype – later MS Teams) van zodra de kindjes van de deelnemers in bed zijn gestopt. Na afloop mailt iedereen binnen de 5 minuten een foto van zijn/haar notities of een tekstbestand. De uitslag volgt de dag erna.

Tekst: De lettré van Bob van Dijk (NL).

Zie hier voor het volledige verslag.

Deelnemers: 14 (8 BE en 6 NL) – naast Bob als auteur noteerden we ook de eerste deelname in de BeNeDictee-competitie van Frans Van Besien (BE), Kevin Willems (BE), Marissa van Vliet (NL) en Randy van Halen (NL).

Individuele uitslag: 1. Joost Verheyen (BE) 4f – 2. Frank Denys (BE) en Herman Killens (BE) 5f – 4. Annemarie Braakman-Ven (NL), Marissa van Vliet (NL) en René Dijkgraaf (NL) 7f.

Landenrangschikking: 1. België gemiddeld 8,75f – 2. Nederland 8,83f.

Tweede online BeNeDictee

Datum: donderdag 30 april.

Tekst: een heerlijke biografie (een boeiend nieuw dicteegenre) van Marre Vervloet (BE). Wat een debuut! In Een egotripje leren we Marre onder meer kennen als groene hippie, ovovegetariër en aio af. Marre is bam van een tweeling, speelt trompet in een murga (straatorkest met Argentijnse roots) en spreekt vloeiend Hongaars. Evviva, een bezige bij!

Sfeerbeeld: Mijn twee mama’s-kindjes zijn duidelijk twee-eiig: een blonde krullenbol versus steile coupe met immer groeiende froufrou. Je zou zeggen dat ik inmiddels enigszins habiel ben in het ouderschap, maar terwijl de babytijd en de periode met twee dreumesen hier eigenlijk behoorlijk zorgeloos verliep, gaat de kleuterpuberteit toch gepaard met enige besognes. De broertjes vertonen immers niet zelden exorbitante competitiviteit en meltdowns zijn hen niet vreemd. Ook blijf ik steeds op mijn qui-vive wanneer er ’s morgens vroeg weer – rats-boem – allerlei waarom-vragen om en om komen bovendrijven.

Struikelblokken: bal folks (16 keer fout), the great Unknown (15x).

Mooiste vondst: net niet non-stop.

Discussiepuntjes: in een milde bui keurde Marre ups-and-downs/ups en downs, booleaans/booliaans en et alii/et al. goed.

Deelnemers: 18 (9 BE en 9 NL) – debuut in de BeNeDictees van Bob van Dijk (NL) (als deelnemer), Minerva Holsbeek (BE) en Trui Gonnissen (BE).

Individuele uitslag: 1. Herman Killens (BE) 6f – 2. Joost Verheyen (BE) 9f – 3. Huib Boogert (NL) 13f – 4. Randy van Halen (NL) en René Dijkgraaf (NL) 17f.

Landenrangschikking: niet te geloven, België en Nederland ex aequo, beide teams scoren exact 188 fouten!

Derde online BeNeDictee

Datum: donderdag 21 mei.

Tekst: hier zaten we al een tijdje met spanning op te wachten. Onkruid vergaat niet van Lizi van Vollenhoven (NL) is het vervolg van de spannende krimi uit 2018 Boontje komt om zijn loontje met Appie W. in de hoofdrol. Op naar de trilogie!

Sfeerbeeld: Dit was een dame waar de Dolle Minabeweging duidelijk aan voorbij was gegaan. Ook kon Appie zich haar niet voorstellen als een Damslaapster met een lsd-trip. Gekleed in een deux-piècesje, kanten handschoentjes en een matelotje wilde ze hem diets maken dat werk in de criminaliteit toch meestal een dead end job was.

Struikelblokken: meeste fouten in – hoe kan het ook anders – mnestische, dolmspiese, dadap en drejdel.

Mooiste vondst: Betelgeuze, geen bier maar een ster.

Discussiepuntje: mnestisch staat niet in de reguliere woordenboeken.

Gimmick: ontzettend veel woorden die met een d beginnen. Datrecorder, dasymeter, dapes inemptae, djengkol, djeroek, darboeka, demi-reliëfje, … Dat kan geen toeval zijn: 49 van de 73 invulplaatsen! En dan schrijft ondergetekende toch nog stomweg jumbie in plaats van dyumbi …

Deelnemers: 17 (10 BE en 7 NL) – debuut in de BeNeDictees (en tweede dictee ooit) van Laurence Opsomer (BE).

Individuele uitslag: 1. Herman Killens (BE) 4f – 2. Joost Verheyen (BE) 6f – 3. Frank Denys (BE) 9f – 4. René Dijkgraaf (NL) 13f – 5. Birgit Kuppens (BE) 17f.

Landenrangschikking: 1. België 18,9f – 2. Nederland 21,0f.

Vierde online BeNeDictee

Datum: donderdag 4 juni.

Tekst: Mevrouw Corona door Huib Boogert (NL), een heerlijk tongue-in-cheekcursiefje over hoe corona de schuld is van de Chinezen, hoe hij met zijn echtgenote de ophokplicht overleeft waarna hij met een positieve noot eindigt (Kan-niet ligt op het kerkhof. Gauw zal daarom weer de paean klinken.)

Sfeerbeeld: En wat moeten we nu, nu we pik à pik zijn met mevrouw Corona? We kunnen met opgestoken fokkenzeil optrekken naar Peking, maar ja dat is een heel eind zwemmen. Ik hoor dat er mensen zijn, die als een dholehond in een doolhof ronddwalen. In ziekenhuizen worden PET-scans van petflessen gemaakt. En een enkeling pakt zijn studie sosiodontie weer op.

Struikelblokken: de dolende dholehond en de keds (gymschoenen) gingen 15 keer (100%) fout. Knap: sosiodontie (conserverende tandheelkunde) werd enkel door arts René Dijkgraaf correct opgeschreven.

Mooiste vondst: wijders (zullen we dan hèhè verzuchten). Woord koesteren!

Leukste fouten: social don’t see (sosiodontie…) en lelietje rozenwater (lulletje …).

Discussiepunt: flos(s)touwtjes, namelijk ofwel samenstelling van twee zelfstandige naamwoorden (floss + touwtje) of van een werkwoord (ik flos) met het woord touwtje. Complex, ik weet het, ik rapporteer maar. El pianista. Maar het belangrijkste is dat beide vormen werden goedgekeurd. O ja, ook nog: broge/brooche allebei goed, en st mag ook met twee s’en.

Deelnemers: 15 (8 BE en 7 NL).

Individuele uitslag: 1. Joost Verheyen (BE) 8f – 2. Herman Killens (BE) en René Dijkgraaf (NL) 9f – 4. Birgit Kuppens (BE) 13f – 5. Kevin Willems (BE) 16f.

Landenrangschikking: 1. België 17,4f – 2. Nederland 20,7f

Vijfde online BeNeDictee

Datum: donderdag 2 juli.

Tekst: Kabouter Plop door Herman Killens (BE).

Zie het fraaie verslag van Lizi.

Mooiste vondst: trouwma (schoonmoeder), bij sommigen ook wel een trauma.

Leukste fout: cannabiswhiskietje (Canadees whisky’tje).

Gimmick: Tada! Voor de allereerste keer in de geschiedenis van de mensheid kwam de Zeeuwse bastaardvloek hosternokke voor in een dictee …

Deelnemers: 14 (9 BE – waarvan maar liefst 7 jeugdige deelnemers! – en 5 NL). BeNeDictee-debuut van Manon Buysse (BE) en Sophie Vandendriessche (BE).

Individuele uitslag: 1. Joost Verheyen (BE) 8f (3f in de shoot-out) – 2. Frank Denys (BE) 8f (shoot-out: 4f) – 3. Huib Boogert (NL) 13f – 4. René Dijkgraaf (NL) 16f – 5. Lizi van Vollenhoven (NL) 17f.

Landenrangschikking: 1. Belgisch jeugdteam plus 18,9f – 2. Nederland 19,8f.

Slotsom

Tot op heden namen al 35 spellingliefhebbers deel aan de BeNeDictees. In de jaarrangschikking 2020 leidt Herman Killens (BE) momenteel voor Joost Verheyen (BE), Frank Denys (BE), René Dijkgraaf (NL) en Birgit Kuppens (BE).

In de eeuwige ranglijst staat supercrack Joost Verheyen niet erg verrassend op het hoogste trapje. Rien Wisse (NL) volgt op twee, Rein Leentfaar (NL) op nummer drie. De top vijf wordt vervolledigd door de Belgen Herman Killens en Frank Denys.

Eindbeoordeling

Wat een geweldige ambiance tijdens deze online BeNeDictees! Amicale en prettige sfeer, enthousiasme alom, humor en veel plezier, onderling vertrouwen, gezinsvriendelijk, geen geleuter over vermeende al-dan-niet-fouten, mooie en niet te esoterische teksten en telkens een spannende ontknoping. Helemaal in de lijn overigens van de leuke WhatsAppgroep onder dicteevrienden. En het onlinegebeuren bespaart bovendien heel wat reistijd. Opvallend: veel talentrijke jongeren tekenen present.

Zijn er dan geen minpunten? Toch wel: niet iedereen is mee met de digitale maalstroom, we blijven afhankelijk van de techniek (soms haperend internet, falende hardware), sommigen vinden de springerige beelden wat artificieel en niet iedereen komt tegelijk in beeld. En iedereen mist uiteraard de persoonlijke contacten, de reallife gastvrijheid, de gezelligheid en de gastronomische ervaringen van de échte BeNeDictees. Hé, waar blijft die kruudmoes?!

Next

De volgende in de rij kunnen we alleen maar aanbevelen: rock-‘n-rollllanero René Dijkgraaf (NL) leest online voor uit eigen werk op donderdag 6 augustus om 20.30 uur. Even hier aanmelden en we schuiven een virtuele stoel bij. Tot dan!