Dicteeauteur Otto Knitel

door Pieter van Diepen

Het zevende Groot Roparun Dictee op 14 april in Breda werd deze keer gehouden in de voormalige bioscoop Grand Theatre en daarom voor de gelegenheid omgedoopt tot Grand Roparun Dictee. De fraaie tekst over het al even fraaie theater was als vanouds van de hand van Otto Knitel, toch een uitgesproken bèta (oud-adviseur, -interim- en -projectmanager infrastructuur, watermanagement en gebiedsinrichting). Er waren twee categorieën deelnemers. De liefhebbers waren de lokalen – minus dicteespecialist Rien Wisse – plus een paar buitenpoorters die niet veel dictee-ervaring hadden. De specialisten moesten een C op hun blaadje zetten: ze werden in Breda heel sympathiek als coryfeeën slash cracks betiteld. Ook Vlaanderen was ruim vertegenwoordigd.

De hexagonale glas-in-loodkoepel in art-decostijl.

Het was vanaf het station wel wat verder dan naar het Stedelijk Gymnasium aan de Nassausingel, waar de vorige edities plaatsvonden, maar het was een mooie wandeling. En het was mooi weer. Stadspark Valkenberg, Kasteelplein met het ruiterstandbeeld van stadhouder Willem III – niet te verwarren met Willem II van streekgenoot en aartsrivaal Tilburg – Grote Markt, en dan de Ginnekenstraat helemaal uit. Op het Van Coothplein lag de rode loper naar het Grand Theatre uitnodigend in het plaveisel.
Eenmaal binnen in het antiquarische complex schreden de circa veertig spellingsvirtuozen langs art-decoarcades, geglazuurde balustrades en gepolijste lambriseringen naar boven, zagen ze op de galerijen authentieke tierelantijnen zich soeverein aaneenrijgen en werd hun blik bijwijlen reikhalzend door de hexagonale vide naar de polychrome glas-in-loodkoepel met zijn exorbitante eclectische stijldetails geleid.

Geconcentreerd schrijven de deelnemers in Breda de zinnen van Otto Knitel op. Rien Wisse (midden) probeert zich niet af te laten leiden door zijn eega (vooraan links).

Verleden
In acht ronkende zinnen, met precies de goede moeilijkheidsgraad, werd de geschiedenis van het theater geschetst. Vanaf 1921 was het de theatrale mise-en-scène voor stomme zwart-witfilms en geënsceneerd vaudeville- en variététheater, waar gesofisticeerde protegés van de regisseur Hollywoodsterren wilden na-apen. Dat was zin 3, ga er maar aan staan.
In de daaropvolgende drie zinnen werd bloemrijk uit de doeken gedaan welke theatervormen er zoal te zien waren geweest, van amateurs die soms de clous misten zodat de souffleur vanuit de coulissen vertwijfeld moest verijdelen dat de geafficheerde komedie in een dramatische climax eindigde, via slapsticks in slow motion, begeleid door een staccato bespeelde piano, vermaledijde blockbusters waarin gelauwerde acteurs van beiderlei kunne de trukendoos wijd opentrokken, tot enigszins gênante spaghettiwesterns met een heroïsche sheriff en een apotheose vol gelynchte criminele cowboys.

U zag het al: het dictee had een hoog ei/ij-gehalte. Een greep: gepolijst, tierelantijnen, galerijen, rijgen, soeverein, reikhalzend, bijwijlen, stijl, contreien, vertwijfeld, verijdelen, beëindigd, begeleid, vermaledijde, beiderlei, wijd, bescheiden, vrije, heilzame, wedstrijden, vileine, treiterijen.

Heden
De slotzinnen waren – na al dat bombastisch geweld – voor het heden. De lunchroom die er nu gevestigd is, waar je inderdaad desgewenst glutenvrij eet en waar inderdaad huisgemaakte paprikaketchup op het menu staat, en de boekwinkel waar je ruimschoots geestelijk gevoed kunt worden met fictie of non-fictie, over causale linguïstiek, de detaboeïsering van fetisjisme, decadente dicteewedstrijden, vileine treiterijen door narcistische presidenten et cetera. Uitbaatster is Grietje Braaksma, die in het allerlaatste zinnetje nog even genoemd werd: “Grietje helpt u graag verder!” Een beetje reclame mag wel, want zij stelde haar winkel open voor de prijsuitreiking en het slotbal. Ja, echt, er werd gedanst!

Een shoot-foutronde moest de beslissing brengen in de expertklasse. Christiane Adams en Rien Wisse gingen de strijd aan, maar zij hielden elkaar in evenwicht: beiden twee fout.

Heel veel prijzen
Over de prijsuitreiking gesproken: er waren heel veel prijzen. Bij de liefhebbers was het brons voor dicteetijgerinnenwelp Marissa van Vliet, die zich zelf bij de C-categorie had ingedeeld, maar door de jury bij de liefhebbers “omdat ze nog niet eerder in Breda had meegedaan”. Ze kreeg 10 rode strepen. Een knappe prestatie leverde Monique de Bruin, die  met 9 fouten het zilver opeiste – en de beste lokale deelnemer was (op Rien Wisse na, natuurlijk), maar de hoofdprijs bij de categorie L was voor een andere dicteewelp, Bruggenaar Kevin Willems, met 8 fouten. Hij kreeg de trofee en mocht als eerste iets van de rijkgevulde prijzentafel kiezen. Ook voor de nummers 4, 5 en 6, Marie-José Staps, Jeanne Jongeneelen en Hans van Etten, met resp. 11, 13 en 16 fouten, was er een prijs.

Bij de cracks (door onze vrienden uit Vlaanderen uitgesproken als kraks) was er een gedeelde derde plaats, met twee fouten, voor de Vlaamse reuzen Robert Joosen en Frank Denys, en – jawel – ondergetekende. Voor de hoofdvogel was er eerst nog een shoot-out nodig, want thuisspeler Rien Wisse, vorig jaar winnaar, en Vlaamse Christiane Adams maakten beiden slechts één fout.

Ex aequo: Christiane Adams en Rien Wisse.

De barragezin luidde (als ik hem in de gauwigheid tenminste goed genoteerd heb, want ik heb geen officiële tekst gezien): “Als een echte coccejaan met colgateglimlach cuede Rutte, somtijds coërcerend, dan weer coachend, zijn co-existerend coalitiekabinet naar een non-conform en contemporainer coccidiosisbeleid met oöcytenpreventie.” (NB Queuede klinkt hetzelfde als cuede, maar past niet in de context; cueën is regieaanwijzingen geven, queueën een rij vormen; PvD.) Maar ook hier waren ze aan elkaar gewaagd: allebei twee fout. Een gedeelde eerste plaats dus. De winnaarstrofee werd door Rien aan Christiane gelaten – hij had er al een.

Ook Bert Jansen (drie fout) en Randy van Halen (vier) mochten nog een prijs ophalen. Er waren alleen nog waardebonnen voor een stadswandeling. Die gaan ze, samen met Marissa, een keer verzilveren.
Een mooie avond, die eindigde in mineur: de terugwandeling was beduidend minder aangenaam, ik ben zeiknat geregend. En nu snotverkouden.