Vooraf waren de verwachtingen hooggespannen bij de deelnemers aan het tweede dictee van de Amsterdamse universiteit en hogeschool, dat zich afspeelde op maandag 9 december. Juist omdat vrijwel alle aanwezigen beroepshalve met taal bezig zijn, schatten zij hun kansen die middag in de prachtige Lutherse Kerk hoog. Emma Curvers, hoofdredacteur van Cineville.nl, hield het op zo’n twintig fouten. Projectmanager taalbeleid Matthijs Eijgelshoven had hogere ambities: onder de tien fouten zou hij toch zeker blijven.
Beproeving
Hij rekende niet op de beproeving waaraan auteurs Thomas van Aalten en Binnert de Beaufort het geoefende gezelschap onderwierpen. Hun buitenissige kerstvertelling over de culinaire wanprestaties van oom Reginald stond bol van de nadenkertjes als degoutant, cisterciënzerklooster, taboeretten en oud-Zaanseklokverkoper. Alsof dat niet afdoende was, waren zij op hun zoektocht naar przewalskiwoorden beland op een pagina in de Van Dale waar padieboer en padisjah onder elkaar prijkten. Obscure begrippen, die dan ook door alle deelnemers fout werden gespeld. Ten overstaan van hun geconcentreerde publiek lazen de auteurs de tekst in een straf tempo, maar gelukkig redelijk verstaanbaar voor.
Categorieën
Opgelucht na het schrijven, konden de deelnemers genieten van een leuk optreden van het trio Alderliefste, waarna de soep en hapjes de pauze veraangenaamden. De Amsterdammers, verdeeld in de categorieën medewerkers, prominenten en studenten, hadden nog steeds goede hoop op een mooi resultaat – ondanks de aanwezigheid van veelvoudig dicteewinnaar Pieter van Diepen in de categorie gasten. Nadat Rein Leentfaar vorig jaar de hoofdprijs had gekaapt, tot verontwaardiging van veel deelnemers, heeft de organisatie fluks deze extra categorie ingesteld. Een wijs besluit, want de Leidse bestuursadviseur Van Diepen versloeg met zijn score van zeven fouten alle aanwezigen.
Dat bleek pas na een onderhoudende lezing over kookboeken in de Bijzondere Collecties van de universiteit. Conservator Garrelt Verhoeven loodste het publiek aan de hand van vijf boeken – het oudste uit 1593 – door vijf eeuwen gedrukte recepten. Hij had zelfs de boekjes, waaronder een zeldzaam exemplaar, meegebracht voor zijn veelal academisch geschoolde gehoor. Na zijn lezing volgde een vlotte behandeling van de tekst door Francien Schoordijk van medeorganisator de Taalwinkel.
Gemiddelden
Het enige schoonheidsfoutje tijdens deze aangename namiddag viel te bespeuren bij de prijsuitreiking: de scores van de winnaars – behoudens die van Pieter van Diepen – werden niet bekendgemaakt. Jammer, want gemiddelden zeggen niet zo veel. Die gemiddelden lagen in de verschillende categorieën dicht bij elkaar. De gasten scoorden gemiddeld 21 fouten, de medewerkers aan universiteit en hogeschool 24 en de prominenten 28. Maar de groep studenten gaf wel erg weinig hoop op een zonnige toekomst in orthografisch opzicht. Voor hun gemiddelde van maar liefst 53 fouten zouden zij zich moeten schamen.
In enkele artikelen over het dictee zijn nadien de scores overigens wel vermeld. De prijzen gingen naar rechtenstudent Stephan Power (twintig fout), medewerker Herman Vinckers (elf fout) en prominent Caroline Mulder, editor bij Nijgh en Van Dittmar (elf fout). Pieter van Diepen ging naar huis met een boekenpakket en een drinkbeker-met-opschrift. Zelf bleef ik met elf fouten helaas ver achter. Emma Curvers stelde zichzelf niet teleur met 22 fouten, maar Matthijs Eijgelshoven bleek zijn spellingvaardigheden iets te hoog geraamd te hebben: 31 fouten kreeg hij aan de broek. Gelukkig werd het nog erg gezellig tijdens de prima verzorgde nazit.
Foto’s: © Monique Kooijmans. Haar fraaie impressie ziet u op haar Flickrpagina.
Jammer dat ik door privéomstandigheden niet aanwezig kon zijn. Ik zou zeker ook wat foutjes gemaakt hebben, je weet nooit hoeveel … Leuk dictee, leuke sfeer. Twee opmerkingen: A (met accent grave) la carte mag tegenwoordig ook, maar A la carte is zeker ook goed. Vroeger werd om druktechnische redenen nooit een A (met accent grave) geplaatst. Verder: Tante Betjes moet beslist met hoofdletters. Zie Van Dale bij lemma tante: (informeel) Tante Betje, Tante Meier – 1. synoniem: wc – 2. schertsende aanduiding van iets dat ondegelijk, slordig en oppervlakkig is.
Dicteecrasher 2012, Rein Leentfaar
Ik had ‘achteruit eten’ aaneen geschreven, begrijp niet goed waarom dat los moest (cf. GB, VD).
Fijn dat je dat opmerkt, Frans. Ik heb het eveneens aaneengeschreven, analoog aan achteruitlopen, achteruitgaan et cetera. Er is geen discussie over geweest, want Rein was er niet bij. Maar twijfelachtig is het wel.
Het lemma achteruit in VD verschaft voldoende duidelijkheid: er worden 4 categorieën genoemd en daar past ‘achteruit eten’ echt niet in…
Duidelijker gezegd: achteruit moet hier figuurlijk worden opgevat.
1. A la carte
Leidraad GB: “Op een hoofdletter schrijven we nooit een accent, behalve bij uitheemse woorden die met accent op een hoofdletter zijn ontleend, zoals Dáil Ėireann.”
2. Tante Betje
Als je een zin in ‘tantebetjestijl’ (GB) kortweg ‘een tante betje’ (of een Tante Betje?) noemt, zou ik voor de spelling daarvan eerder de bedenker Charivarius volgen, die blijkens een artikel van de Taalunie ‘tante betje’ schreef. Dit leidt ook logisch tot de spelling ‘tantebetjestijl’. ‘Tante Betje’ is volgens VD een “schertsende aanduiding van iets dat ondegelijk, slordig en oppervlakkig is”. Dat kán op de specifieke taalfout ‘tantebetjestijl’ slaan, met foutieve inversie, maar hoeft niet. Als het wel zo bedoeld is, zou het toch ook ‘Tante Betjestijl’ moeten zijn?
3. Achteruit eten
Ik vind ‘achteruiteten’ wel in drie van de vier de catorieën passen. De verduidelijking (figuurlijk opvatten) maakt het voor mij niet duidelijker: de boeuf bourguignon ging letterlijk achteruit.
Kort:
1. OK
2. Charlie Chaplin heeft zelf de Charlie Chaplinsnor, anderen kunnen een charliechaplinsnor hebben, de Tante Betje — > een tantebetjestijl. Discussie best mogelijk maar artikelen van de Taalunie zijn toch niet onze scheidsrechter? Wel GB en VD, dunkt me. Daar baseer ik me dan ook maar op …
3. Bij vomeren gaat de boel juist omhoog en er zeker niet van achteren uit c.q. achteruit. Vandaar.