Olav van Kessel, winnaar van het radiodictee van 2020
door Jeroen van Heemskerck Düker
Triomfantelijk hield Olav van Kessel voor zijn webcam de voorlaatste editie van het Groene Boekje omhoog: de veertiende druk uit 2005. Zijn brede lach had een reden: ondanks zijn verouderde leermateriaal won de Haarlemmer glansrijk het derde Groot Dictee op Radio1. Voor de derde keer op rij las oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet een tekst van Wim Daniëls voor, waarop dit keer tien ‘prominenten’ en tien luisteraars van het radioprogramma Taalstaat hun orthografische kennis mochten beproeven. De meester was het niet verleerd. Andermaal produceerde Daniëls acht zinnen waarin zo’n beetje alle spellingproblemen aan de orde kwamen: werkwoordsvervoeging (met het beruchte aangeslibd), au/ou-kwesties (rauw, watjekouw), samenstellingen (hand-op-handcontact), afleidingen (Oscarwaardige) en de schrijfwijze van buitenlandse woorden (lockdownparty’s).
Wim Daniëls houdt niet van moeilijk doen, goed spellen is al lastig genoeg. De scores in zijn dictees mogen dan ook verheugend genoemd worden. Hoewel Nederland na 26 jaarlijkse tv-veldslagen in de Eerste Kamer gewend is geraakt aan – goedbeschouwd nogal absurde – gemiddelden van 23 fouten, kunnen de deelnemers aan de doorstart-dictees op de radio bogen op een mediaan rond de 15. Dit jaar vielen er zelfs records te noteren: gemiddeld 13 fouten voor de prominenten, acht voor de Taalstaatluisteraars. Cynici zijn al snel geneigd de mooie scores van 7 november toe te schrijven aan het feit dat alle deelnemers via een live verbinding het dictee volgden, maar de organisatie had gezorgd voor speciale software die spellingcontrole uitsloot. En we nemen maar aan dat het zoontje van winnaar Van Kessel, dat hem naar eigen zeggen bijstond, niet verwoed zat te bladeren in het oude Groene Boekje van zijn vader.
Gerdi Verbeet dicteerde met een uitstekende dictie en dit keer niet te snel
Kind aan huis
In het prominententeam werd de briljante columniste Sheila Sitalsing (8 fout) nipt afgetroefd door striptekenaar en historicus Jean-Marc van Tol (7 fout). Bij de luisteraars maakte docente Nederland Sieneke Vogel 6 foutjes. En wie zagen we weer eens terug op de tweede positie met 4 fouten? Peter van der Zwan uit Zoetermeer, die inmiddels kind aan huis is bij het nationaal dictee. In 2016 werd hem de finale door de neus geboord door een foutje. De organisatie maakte dat goed door hem het jaar daarop een stoel te beloven … maar de netmanager blies vervolgens het hele evenement af. In 2017 zat Peter daarom in de bieb van Haarlem bij het radiodictee, maar weer haalde hij de eerste prijs niet. Wel had hij intussen enkele keren roem verworven als winnaar van het Erasmusdictee in Rotterdam.
Ook de winnaar van dit jaar is geen onbekende. Freelance vertaler Olav van Kessel won in 2015 het Hillegoms Dictee in de categorie liefhebbers. Kennelijk is het lijstje met personae non gratae, dat de organisatie hanteert om fanatieke dicteeschrijvers uit te sluiten, nog niet helemaal compleet.
Voor zover bekend is het dictee in het land door veel liefhebbers heel goed gemaakt. Dat is mede te danken aan de soepele jurering. Zo werd naast irma-effect ook Irma-effect goed gerekend, covid naast COVID en zelfs beid uw tijd naast beidt uw tijd. Dat leidde tot veel uitslagen met 1 of 2 fouten. Een ideaal dictee dus voor een breed publiek.
Benieuwd of meekijkende organisatoren van het dictee jouw sneer in de vorm van ‘personae non gratae’ oppakt!
Terechte opmerking over de ‘personae non gratae’, onder wie ik mij gemakshalve ook maar even schaar. In de eerste editie van de radiodoorstart van het Groot Dictee in Haarlem (2018) heb ik per slot van rekening op een haar na en zeer onfortuinlijk een ex aequo gemist met de uiteindelijke winnaar, good ol’ Pieter van Diepen, – toendertijd nog wel persona grata! 😉 -, omdat ik als beste jongetje van de klas de getallen in het dictee volledig had uitgeschreven in plaats van ‘gewoon’ in cijfers; wat me op drie extra, onnozele, nodeloze ‘fouten’ kwam te staan (hoewel correct uitgeschreven, dat dan weer wel…) U begrijpt mijn frustratie.
Daarnaast is het natuurlijk ook zo dat al die diehard spellingtijgers c.q. –goeroes in hun zich herhalende hoedanigheid van persona grata op den duur een licht-incestueus klimaatje creëren met hun voortdurend onder elkaar verdeelde eerste plekken. Het is er de organisatoren van het Groot Radiodictee vanuit hun missie juist om te doen om zoveel mogelijk ‘gewone’ mensen warm te maken voor de schone zaak van de Nederlandse spelling in plaats van enkel maar een handjevol idiote fanatiekelingen (onder wie ik mij gemakshalve opnieuw reken). Alle lof daarvoor! De effenaf briljante dicteezinnen van Wim Daniëls passen trouwens perfect in dat ruimere straatje…
Verder vind ik Olav Van Kessel een zeer terechte winnaar, al is het alleen al maar omdat hij één fout minder maakte dan ondergetekende! Nu hij zich met zijn eerste plaats definitief in de schijnwerpers heeft gespeld en gespeeld, kan hij zijn deelname aan volgende edities van het Groot Dictee der Nederlandse Taal, – en hopelijk worden er dat nog véle -, natuurlijk wel op zijn buik spellen… Vrees ik…
Leuke uitsmijter: vind de twee ‘fouten’ in het hierboven staand verslag. Toegegeven: het zijn misschien randgevallen, en enkel waarneembaar te savoureren door echte fijnproevers, maar ik heb weinig op met de zogenaamde ‘witte’, wat soepelere spellingbenadering van die lui achter Onze Taal die ook ‘Irma-effect’, ‘covid’ en zelfs ‘beid uw tijd’ door de vingers zien. Ik volg in al mijn naïviteit enkel maar de officiële spellingregels van het Groene Boekje en, staat het daar niet in, van de Dikke Van Dale (elektronische versie anno nu).
Werner Joosten