door Bob van Dijk

Dicteespecialisten zijn bijzonder volk. Medisch specialisten zijn eveneens een apart soort. Medici die ook het eerste zijn, zouden dus onuitstaanbaar moeten zijn. Zo niet de ‘drie musketiers’, cardioloog René Dijkgraaf, huisarts Lizi van Vollenhoven en ondergetekende, die – overigens zonder het van elkaar te weten – op 28 september een bijzonder taalevenement bezochten in het Beatrixtheater te Utrecht, daar waar doorgaans musicals als Soldaat van Oranje en Tina Turner the Musical een andersoortig publiek trekken.

Wat was het geval? Het artsenweekblad Medisch Contact, ontstaan uit de verzetsbeweging van artsen in WO II, bestond 75 jaar en daar werd een jubileumcongres omheen gebouwd met als thema ‘De dokter en de taal’. Er waren vele voordrachten en workshops en cabaretier Dolf Jansen verzorgde de grande finale (hechting werd door hem uit het medische publiek opgepakt als woord met een dubbele betekenis).

Kort maar venijnig

Een dictee mocht niet ontbreken, ter plekke gedoopt tot Groot Medisch Dictee (waar zijn toch al die kleine varianten in Dicteeland gebleven?). Het werd een kort maar venijnig geheel, zoals aangekondigd ‘volgens de regels van Van Dale’ maar niets was minder waar. Je zou nog kunnen discussiëren over epididymitis (bijbalontsteking; epididymis staat in VD) en verruca seborrhoica. Verruca (wrat) kent VD niet; seborroïsch eczeem wel – let op trema en die h. Maar zoudt u, als taalliefhebber, begrijpen waarom amoxicilline (een antibioticum, in VD opgenomen) met twee letters i moet en amitriptyline (een antidepressivum en tevens pijnstiller, niet in VD) met een Griekse ij? Ondergetekende, tevens auteur van de dictective De Griekse ij, kreeg onlangs het antivirale middel aciclovir geplaatst in het Woordenboek der Nederlandse Taal, zij het onder zijn eigen protest. In medische kringen is immers acyclovir gebruikelijk (maar ja: cylinder werd cilinder, cypres werd cipres en cyperse kater, dynamo en klysma bleven onveranderd, heerlijke logica – nog los van de k in klysma. ‘Ze dronken een glas, deden een plas en alles bleef een beetje zoals het was’).

Verder kwamen maculopapuleus exantheem (eeuwenoude spelling, slechts het tweede woord in VD) en DSM-5 aan de orde in het korte dictee. Het laatste was ook uw correspondent onbekend. Het gaat om de opvolger van DSM-IV, waarbij voor de meeste deelnemers de verandering van Romeinse becijfering naar Arabische het struikelblok bleek. DSM-5 is de afkorting van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, versie vijf, het standaardwerk en ijkpunt in de geestelijke gezondheidszorg. Uw gepensioneerde correspondent ging op zijn gevoel af en spelde het goed.

Prikkelend

Wel in VD opgenomen woorden van het dictee waren onder meer ggz-instelling, coassistent, diagnose à vue en de bejubelde nieuwe lay-out van het weekblad als gerestylede Medisch Contact. Peulenschil, toch? Maar – we hebben niet mogen vernemen hoeveel personen dit fout hadden – kent u het begrip belonefobie? Het woord werd in 2021 toegevoegd aan het woordenboek en nota bene door uw correspondent ingediend bij Medisch Contact als suggestie voor het dictee. U weet het nog niet? Prikangst.

Al met al bleek de auteur, gynaecoloog en hoofdredacteur van Medisch Contact Bertho Nieboer, het zijn publiek behoorlijk moeilijk gemaakt te hebben. De deelnemers aan het korte dictee maakten gemiddeld 19 fouten per persoon. Dicteetijger René Dijkgraaf behaalde nog nipt een podiumplaats (brons), maar de andere twee musketiers vielen erbuiten. Zij werden op hun plaats gezet door Nienke Spaargaren uit Maastricht, die met slechts twee foutjes het gehele deelnemersveld met overmacht aftroefde.