De winnaars van Het Groot Dictee 2012 en 2014, gebroederlijk naast elkaar: Edward Vanhove en Randy van Halen.
door Randy van Halen
De meeste dicteewedstrijden bestaan nog maar enkele jaren. Het Cobbenhagendictee in Tilburg echter niet: van dit dictee werd 31 maart al de negentiende editie georganiseerd. Schrijver Corné van Doorn heeft, ondanks een heftige ziekte, toch de tijd gevonden om de afgelopen periode een tekst in elkaar te zetten, en wat voor een. De dicteespecialisten kwamen van ver, en er was zelfs een groot aantal taaltoeristen uit België afgereisd naar de Noord-Brabantse stad. Er hoefde vooraf geen inschrijfgeld te worden betaald, maar in plaats daarvan moest voor iedere fout een boete van 50 cent worden ingelegd. Zou het iemand lukken om net zo rijk als hij of zij voor deze avond was, het gebouw te verlaten?
Grieks
Van Doorn liet zijn publiek zwoegen op een verhaal over banken: het ontstaan ervan (enkele millennia geleden in Griekenland) kwam voorbij, evenals de bankencrisis van enkele jaren geleden. Ten slotte wordt een vergelijking getrokken tussen deze bankencrisis en een Griekse tragedie. Ook op de moeilijke woorden heeft dit zijn invloed gehad: hier zaten vele Griekse leenwoorden tussen, zoals sirenenachtige, etymologisch en peripetie. Peri-wat? Dit woord, dat weinig deelnemers kenden, is een drastische, plotselinge ommekeer.
De formule van de afgelopen jaren werd herhaald: de deelnemers kregen een aantal vellen papier, en telkens na twee alinea’s werden de geschreven teksten opgehaald. Op deze manier kan de jury sneller aan de slag gaan, maar het levert ook nadelen op: toen we al bij alinea 5 waren, realiseerde ik me eindelijk wanneer ik Oudgrieks moest schrijven en wanneer Oud-Grieks. Deze twee kwamen allebei voor in de eerste alinea, maar dit blaadje was al ingeleverd en waarschijnlijk al nagekeken. Ik kon er niets meer aan doen, en hup, dat waren de eerste twee rode strepen op mijn werk.
Dicteetijgers genieten van een biertje in de pauze van het Cobbenhagendictee. Rechts Rein Leentfaar, in het midden Rien Wisse, die tweede werd.
Zieke muggen?
Na het dictee was er tijd voor een hapje en een drankje: dit was goed geregeld en kon in de aula worden opgehaald. Onder het genot daarvan werd het een en ander besproken. Op dat moment bleek dat ik lang niet de enige was die moeite had om Corné van Doorn, die het dictee ook voorlas, te verstaan. Ik hoorde amateurs die in plaats van zikamuggen zieke muggen op hun papier hebben geschreven, en ik had kennelijk emoji’s verkeerd verstaan en emoties genoteerd. Zonde.
Even later kwam de tekst op het scherm, en pikte Van Doorn een aantal moeilijke woorden eruit om ze toe te lichten. Zoals de traditie is, besloot Rein Leentfaar bij een aantal woorden in protest te gaan, en hij kreeg daarin bijval van vele anderen: limousinras, koolstofdioxide-uitstoot en sirenenachtig waren immers fout op de dia beland.
Anouk Wittens haalde een mooie (gedeelde) tweede prijs
Overwinning
Op deze mooie avond waren de deelnemers opgedeeld in drie categorieën: scholieren, ‘gewone mensen’ en professionals. Bij de scholieren was op voorhand al duidelijk wie de winnaar zou zijn: Tommie van Wanrooij was immers de enige deelnemer in deze klasse. Bij de gewone mensen was het erg spannend, want Anouk Wittens en Thea Brensen hadden met zeventien fouten een gedeelde tweede plaats. De eerste prijs ging de grens over, naar Kalmthout: Hilda Janssens sleepte deze in de wacht, als ‘semi-professional’. De organisatie vroeg haar wel om volgend jaar écht bij de professionals mee te doen.
De beste drie professionals lagen net zo dicht bij elkaar: Robert Joosen had vier fouten, Rien Wisse drie en ook in deze klasse was een Belg de winnaar: Edward Vanhove mocht de prijs bij zijn tiende deelname mee naar huis nemen, net als in 2014. Hij kreeg een mand met blauwe druifjes (de plantjes welteverstaan, anders zou het wel een heel eentonige fruitmand zijn) en een cadeaubon. En hoewel hij met zijn twee fouten maar één euro hoefde te betalen, legde hij, net als bijna iedereen, een aantal euro meer in: het geld ging immers naar het goede doel.
Schitterend verslag, Randy! Wat een natuurtalent. Heerlijk om te lezen.
Voor de organisatie: ook een sublieme dicteetekst en heerlijke catering. Schitterend georganiseerd. Genoten van de avond.
Minpunt: jammer genoeg stonden er nogal wat fouten in de tekst: ik had maar liefst 5 onterechte rode streepjes op mijn blad. Een record in mijn nog korte dicteecarrière. Pff, wie doet beter?
Misschien toch maar volgende keer door een onafhankelijke bron laten checken. Dictees.nl?
Mooi verslag, Randy. Ik zwijg maar over mijn aantal fouten (echt ook 4).
Zwijgen terwijl je praat, dat is maar weinigen gegeven, Rein!
Maar ik sluit mij aan bij Hermans reactie: een fijn staaltje journalistiek met een persoonlijke touch, Randy. Je bewijst ten overvloede dat de meeste spellingcracks de taal uitstekend beheersen. Ook Hermans kritiek op de jury moet ik helaas onderschrijven. Gedurende de afgelopen weken heb ik aan zo’n zes dictees meegedaan, en telkens liep ik tegen onnodige fouten aan – uitgezonderd het dictee van Vincent Bijlo in Bunnik. Het zou de schrijvers zoveel ergernis en gedebatteer besparen als ze hun teksten eventjes lieten checken!
Dan toch nog maar even de uitleg: de jury had de beste drie dictees met – naar ik meen – 4, 4 en 5 fouten – n.a.v. de fouten in het dictee geherwaardeerd op 2, 3 en 4 fouten. Daarbij was over het hoofd gezien dat er van mijn 6 fouten (oorspronkelijk dus 4e) ook 2 fouten af moesten — > 4 fouten en nu gedeeld 3e. De jury heeft dat officieel bekendgemaakt. Mogelijk was |Randy toen al weg. Het zou kunnen zijn, dat hij dit daarom niet in het verslag heeft opgenomen …
Overigens ben ik ook blij, dat het inzicht veld wint, dat kritiek op de jury is toegestaan …
Vroeger had de jury immers altijd gelijk …
En ten slotte: als het even niet goed uitkomt, worden leveranciers van kritiek (denk aan Gorinchem en Voorthuizen) wel aan de schandpaal genageld …
Herman en Jeroen, hartelijk dank voor de positieve feedback! Ik vind het leuk om zulke reacties te lezen.
Rein, mijn excuses, deze correctie (en dus uiteindelijk de gedeelde derde plaats) heb ik gemist; anders had ik dat natuurlijk in het verslag vermeld.
Rein, mijn pleidooi ging enkel over een betere screening vooraf van de dicteeteksten. En dus niet over het in twijfel trekken van jurybeslissingen.
Kritiek op de jury is toegestaan, we leven tenslotte in een democratie. Maar telkens weer beslissingen en uitslagen eenzijdig aanvechten is voor mij een brug te ver. Of kunnen dictees in de toekomst dan enkel nog door de luidste roepers gewonnen worden?
PS: stom in het kwadraat – in het dictee schreef ik luid spelende deernen, terwijl er vooraf duidelijk vermeld werd dat het om het muziekinstrument ging …
Ik reageerde op de woorden van Jeroen. Bovendien: Randy zei het al, in Tilburg kreeg ik van alle kanten bijval. Heel langzaam dringt het besef door dat kwesties die echt 100% fout zijn (geen twijfelgevallen) best aan de orde gesteld mogen worden. Ik doe echt mijn best om me te beperken maar aantoonbaar onjuiste schrijfwijzen zal ik blijven bevechten.
Herman: niet dat mijn dicteecarrière per se zo lang is, maar uit mijn jongere jaren herinner ik mij toch een dicteewedstrijd waarbij er met zekerheid veel meer fouten op het ‘correctievel’ stonden. Wel vijfentwintig! Sommigen zullen zich samen met mij nog wel de “mattetaarten” en “het enzyme” uit die opgave herinneren. Ach, er kon geen woord lastiger dan schommel of bakkerij op het ‘correctievel’ staan, of er was wel iets mis mee. Saillant: bij ons beklag in koor over “het enzyme” toonde de juryvoorzitter ons laconiek een fles wijn, waarvan het etiket inderdaad het belang van “het enzyme” bij het wijnmaken onderstreepte. Kijk toch hier, zei hij, … hier zie je het toch!
De man was hogelijk verbaasd dat “wij allemaal” dat woord niet op een wijnflesetiket, wel in een woordenboek opzochten. Ai. 😉 Daarmee vergeleken verdient de Tilburgse jury mijns inziens toch nog alle krediet. Er lag tenminste een officiële Woordenlijst op tafel en de juryleden stonden open voor elke vorm van discussie. Overigens: ik heb niet het gevoel gehad dat er ook maar iemand geroepen heeft, dat is mij althans niet opgevallen. De reden dat ikzelf het allemaal wat in stilte liet begaan, o.a. toen wij bij dat grote vleesrund uitkwamen, is dat ik ergens toch wel wist dat het voor de rangschikking van ons dicteenomaden (nog eens, met respect voor de jury) toch geen invloed zou hebben: het stukje vlees mag nog zo mals gebakken zijn, zoiets vereren wij nu eenmaal niet met een hoofdletter L. Bovendien ga ik ervan uit dat, in het uitzonderlijke geval dat iemand onder ons tóch onverhoopt ten gevolge van een fout gespelde hoofdletter L het dictee zou hebben gewonnen, hij/zij terstond zijn trofee zou hebben afgestaan aan de ware winnaar. Althans ik …
Randy: fantastisch verslag; ook heel erg bedankt dat ik op een selfie mocht staan met de persoon die het allerallerlaatste Dictee heeft gewonnen dat überhaupt individueel te winnen wás. Een hele eer!
Intussen staat “enzyme” wel in de nieuwe Dikke Van Dale.
Edward, bedankt voor deze leuke anekdote. Het ‘roepen’ sloeg trouwens niet specifiek op Tilburg en mag je ook niet al te letterlijk nemen.
Overigens proficiat aan de top drie, neen vier. Sterke prestaties!