Olaf de giraf. © Leendert Jan Vis
door Huib Boogert
Een giraffe heeft een hals, maar hoe je dat woord moet spellen….geen idee! De meest geraadpleegde bronnen zijn niet eenduidig. Volgens het Groene Boekje (GB) zijn er weinig problemen. Je schrijft gewoon giraffenhals en giraffennek. Ook Van Dale (VD) doet dat: de zeven samenstellingen met ‘giraffe’ worden allemaal met een tussen-n gespeld.
En toch klopt er iets niet. Het GB laat ons bij het lemma ‘giraf’ weten dat dat woord maar één meervoud heeft: giraffen. Het woord ‘giraffe’ heeft twee meervouden: giraffes en giraffen. Dat betekent derhalve dat het eerste deel van de samenstelling giraffennek afkomstig is van ‘giraf’ en niet van ’giraffe’. Tot zover kan ik het nog volgen.
Brekende klomp
Maar dan! Volgens VD heeft zowel ‘giraf’ als ‘giraffe’ twee meervouden (girafs/giraffen, resp. giraffen/giraffes). Dan moeten we dus giraffehals schrijven, zonder tussen-n. En toch spelt VD gek genoeg alle zeven samenstellingen met een tussen-n: giraffengazelle, giraffenhals, giraffenkameel, giraffenklavier, giraffenlift, giraffenmelk, giraffennek. Dan breekt dus mijn klomp! VD overtreedt hier de spellingregels inzake de tussen-n in samenstellingen. En de Taalunie heeft er bij het verstrekken van het ‘uniformiteitscertificaat’ kennelijk geen oog voor gehad. De conclusie mag zijn: de Nederlandse spelling en de Nederlandse spellingvoorschriften vertonen opmerkelijke inconsequenties.
Je zou eenzelfde faux pas verwachten bij het woord ‘libel/libelle’, maar vreemd genoeg kennen die woorden slechts ‘libellen’ als meervoud. Geen ‘libels’ of ‘libelles’. Ook nogal inconsequent dus. Erg verwarrend behoeft dát overigens niet uit te werken. GB kent slechts één samenstelling met ‘libel/libelle’ (t.w. libellennet), VD geen enkele. De schrijfwijzes in het GB kennen méér ongelukkige uitglijers. Maar daarover een volgend keer.
Op Taalunieversum wordt op deze kwestie ingegaan: http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1288.
Hallo Peter, Vind jij de verwijzing naar ‘het meest gebruikelijke woord’ erg sterk? Ik niet. Daarom blijf ik bij mijn milde constatering, dat onze spelling veel inconsequenties vertoont. Ik zal er later nóg wel ’s een paar behandelen.
Dat voor ‘het meest gebruikelijke woord’ wordt gekozen, vind ik evenmin erg sterk. Er had naar mijn idee beter kunnen staan dat de keuze is gevallen op ‘het meest gebruikte woord’: zoiets is te staven. Het is inconsequent dat in de papieren VD14 een tweede meervoudsvorm staat bij ‘giraf’, namelijk ‘girafs’, terwijl het Groene Boekje slechts één meervoud goedkeurt. Dat is verwarrend. Er is echter nog steeds geen meervoud op -es, dus de spellingregel voor het gebruik van een eventuele tussen-n wordt wel gewoon gevolgd.
De kwestie wordt echter gecompliceerder als je online de Van Dale raadpleegt, want dan krijg je als mogelijke meervouden van ‘giraf’: ‘giraffen’ en ‘giraffes’. Dus geen ‘girafs’ en wel een meervoud op -es. Raar maar waar. Volgens mij is ‘giraffenhals’ op dit moment de enige spellingvorm die officieel correct is (het Groene Boekje prevaleert immers), maar vanwege de onduidelijkheden die Van Dale oproept, kun je daar zeker nog wel een halszaak van maken 😉 Ben benieuwd naar jouw aangekondigde analyses, Huib, leuk!
Grote Spellinggids VD, luxe editie bij VD 2005: ga uit van de meest frequente vorm en dat is giraf (frequentie vastgesteld door INL uit hun tekstcorpora …) en daarom giraffennek. Girafsnek klinkt niet en is niet aan de orde.
We kennen geen ‘libels’ of ‘libelles’ maar wel Libelles. Dat lijkt me tenminste de beste meervoudsvorm van het damesblad Libelle. En in het logo wordt Libelle dan weer geschreven als libelle. Alles met kleine letters.