De indrukwekkende parlementszaal in Brussel.

door Bert Jansen

Op een steenworp afstand (een boogscheut dus) van het Vlaams Parlement – de plek waar van 1994 tot 2008 geschiedenis werd geschreven met de finale van het Davidsfondsdictee – werd op vrijdag 6 april, cum prima luce, het Hautekiet Dictee der Nederlandse Taal gehouden.

De gelauwerde Vlaamse journalist en radiomaker Jan Hautekiet had, uit frustratie over de teloorgang van het Groot Dictee der Nederlandse Taal, het plan opgevat het Hautekiet Dictee te organiseren, net als het GDdNT in een prestigieuze omgeving, te weten de Senaat, de Belgische pendant van de Eerste Kamer in Nederland. De in ons land – ten onrechte! – nog niet algemeen bekende auteur, columnist en performer Christophe Vekeman was aangezocht om het dictee te schrijven.

Trein als thema
Het dictee begon stipt om 08.30 uur, omdat het ook op radio I werd uitgezonden. Onder het toeziend oog van Leopold I en zijn tweede gemalin Louise-Marie d’Orléans droeg Christophe zijn dictee voor. Vóór hem onderwierpen 75 uitverkorenen zich vrijwillig – en sommigen van hen met masochistisch genoegen – aan zijn dictaat – en, niet te vergeten, aan de knoet van het Groene Boekje. Dat het illustere duo niet iedereen inspireerde tot het schrijven van een orthografisch impeccabele tekst zou later blijken.

De titel, ‘In de trein’, riep direct reminiscenties op aan het eerste Groot Dictee der Nederlandse Taal 1991, dat de titel ‘Reizen per spoor’ droeg. Werd in dat dictee de loftrompet gestoken over het reizen per spoor en stonden daarin de passagiers centraal die hun nieuwsgierigheid naar het leesvoer van hun medereizigers niet konden bedwingen, in Vekemans dictee was de boodschap au fond een pessimistische: waar vroeger degout van spelling nog het dubieuze voorrecht was van methamfetamineamateurs en lieden die nooit Houtekiet hadden gelezen, is vandaag de dag een dergelijke luiemensenattitude volgens de gevierde schrijver gemeengoed geworden.

In de voorste parlementsbankjes: Raf Coppens en Frank Denys.

Blobvissen in pyjama
Deze ietwat pessimistische opvatting gold niet de 75 bezoekers, een gezelschap even zeldzaam als een blobvis in pyjama. In de ogen van de auteur althans. In het publiek ontwaarde ik een zestal Vlaamse dicteetijgers, scilicet Frans Van Besien, Raf Coppens, Frank Denys, Robert Joosen, Herman Killens en Elsie Ribbens, oud-winnares van het Groot Dictee der Nederlandse Taal 2005 – in alfabetisch-lexicografische volgorde, zodat mij geen voorkeur kan worden verweten. Ook drie noorderlingen waren naar Brussel afgereisd: naast uw djoeroetoelis waren dat Dian van Gelder uit Zoetermeer en Rein Leentfaar uit Middelburg.
Christophe Vekemans ontmoette tijdens zijn reis met de trans-Siberische spoorlijn vreemdsoortige types, zoals een rijzige jap in salopette, die vaandrig-ter-zee was. Deze excentriekeling had weinig op met de liefde voor het woord, maar in plaats van hem daarover ernstig de les te lezen, hield hij zich – uit vrees voor gesteggel – pusillaniem op de vlakte. Sterker nog: hij manoeuvreerde zich in boeddhahouding en droomde beaat weg op de wieken van zijn memorie. Ik had waarachtig wel een wat steviger verdediging van de Nederlandse taal verwacht van onze Belgische cultuurdrager.

Compassie
Vekeman las zijn dictee rustig en helder articulerend voor. Bijwijlen ietwat té helder, zodat er voor dicteeschrijvers met gespitste oren geen spellingproblemen meer zaten in woordgroepen als heden ten dage, ten langen leste en te allen tijde. Hij deed het ‘uit compassie met de zwoegende schrijvers’, zoals hij mij na afloop toevertrouwde. Er bleven nochtans genoeg valkuilen over om een substantiële foutscore op te leveren.

De tekst gaf weinig aanleiding tot gesteggel, of het moet ‘Houtekiet’ zijn geweest, in de zin waar het ging over ‘lieden die nooit Houtekiet hebben gelezen’, Walschaps bekendste roman, die de lotsbestemming van de zwerver Houtekiet als thema heeft. Alleen Robert Joosen wist knap aan deze zorgvuldig door Vekeman opgezette val te ontsnappen. Het is echter de vraag of in de context van het dictee de spelling Houtekiet afdwingbaar is. Zijn bijna-naamgenoot Hautekiet heeft immers ook het een en ander gepubliceerd.

De winnaars (voorste rij): Bert Jansen, Elsie Ribbens en Robert Joosen

Rode pennen
In Brussel koos men voor de meest efficiënte nakijkmethode: er werden rode pennen uitgedeeld en de blaadjes werden één plaats naar links doorgeschoven. De jury, onder de bezielende leiding van Ruud Hendrickx, de taaladviseur van de VRT, haalde de beste dictees nog eens door de orthografische stofkam.

Voor de drie besten was er een driedelige Van Dale. De derde plaats was voor uw verslaggever, die zijn dictee terugkreeg met drie rode strepen. Er was geen tweede plaats; zowel Robert Joosen als Elsie Ribbens had twee fouten. Zij deelden de eerste plaats en mochten ook nog eens een keuze maken uit een flinke stapel boeken. Voor de reizende Zeeuw was er deze keer geen podiumplaats. Wellicht dat het vroege uur hem parten gespeeld heeft. Gemiddeld werden er ruim 20 fouten gemaakt.

Hoopgevend
Summa summarum lijkt mij dat alle deelnemers en organisatoren kunnen terugkijken op een mooie en goed georganiseerde dicteewedstrijd. Hopelijk waren de luistercijfers ook hoopgevend en blijft het Hautekiet Dictee niet bij een eenmalige gebeurtenis. Wat mij betreft wordt Christophe dan opnieuw gevraagd het dictee te schrijven; hij is er de aangewezen persoon voor: er vloeien mooie zinnen uit zijn pen en hij weet, als oud-winnaar  van het GDdNT 2002, welke voetangels en klemmen er in een dictee gezet moeten worden.

In het Warandepark genoot ik van de eerste rokjesdag van het jaar. Domweg gelukkig in Brussel ….