Bert Jansen, winnaar in de categorie buitenpoorters.

door Bert Jansen

Verleden jaar maart kon een nieuwe wereldburger worden bijgeschreven in het al kinderrijke familieboekje van de Nederlandse dicteefamilie, en wel in het door kasteel Nederhorst gedomineerde Nederhorst den Berg. Direct al bij de geboorte straalde de boreling levenskracht uit. Daarvan getuigt ook het enthousiaste verslag van Saskia Luijer, die bij de geboorte aanwezig was. Terecht enthousiasme, want niet minder dan twintig Bergers en twee dicteenomaden waren komen paanderen en genoten van de beschuit met muisjes en de kandeel.

De verwachtingen voor de eerste verjaardag waren derhalve hooggespannen, maar helaas lijkt mij enige zorg over de vitaliteit van de eenjarige gerechtvaardigd; er kwamen op vrijdag 3 maart namelijk slechts zeventien feestgangers hun belangstelling tonen; wil de peuter tot volle wasdom komen, dan zullen meer mensen dan dat handjevol dat op zijn eerste verjaardag aanwezig was, zich om hem moeten bekommeren.

Auteur Herman Stuijver leest zijn eigen tekst voor.

Systeemplafonnetje
Toegegeven, de plaats van handeling, een met tl-buizen verlicht zaaltje met systeemplafonnetje in het Sociaal Cultureel Centrum, roept bij de bezoekers nu niet direct een hier-brandt-de-kachelgevoel op, maar daar staat genoeg positiefs tegenover. Zoals een inleggeld van niet meer dan vijf euro, waarvoor men vriendelijk verwelkomd wordt met koffie (thee) en cake. En waarvoor men na afloop lang geen beroerde wijnen schenkt. Ad libitum! Voor de liefhebbers is er zelfs een bitterbal. En niet te vergeten: een attractief pièce de résistance!
De vijftien Bergers – vrijwel allen in de derde leeftijd – en de slechts twee dicteenomaden (Annemarie Braakman en uw verslaggever) onderwierpen zich aan de vernuftige retorische capriolen van Herman Stuijver, oud-leraar Nederlands en hoofdredacteur van het Weekblad Wijdemeren. Zijn dictee was een lofzang op de blauwgroene parel die de gemeente Wijdemeren – sinds de fusie in 2002 ontstaan uit de gemeenten Loosdrecht, ‘s-Graveland, Nederhorst den Berg en Ankeveen – in zijn ogen is. Hij roemde in zijn opstel de ingenieus gereconstrueerde boerenhoeven van ex-agrariërs en de fraaie villaatjes die aan Russische datsja’s doen denken. En ook de Ankeveense markt, waar consciëntieuze detailhandelaars zich uitsloven om hun gecertificeerde producten als antioxidante broccoli en vitamine-injecties als granny smith aan de man brengen, deelde in zijn hallel. Dat verstokte carnivoren daar hun oog laten rusten op een sukadelapje van een limousinrund, kun je ze natuurlijk nauwelijks kwalijk nemen.

Dicteeschrijvers luisteren naar het dictee van Herman Stuijver.

Gênante scènes
Stuijver stond eveneens stil bij de descendenten van Jan Six en andere rijke Amsterdamse kooplieden die in de zeventiende eeuw de architectonisch hoogwaardige buitenplaatsen bevolkten. Getrouw aan de historie verheelde hij niet de gênante scènes nabij de Smidsbrug te vermelden, waarbij de Kortenhoefse fanfare geen voetstap wilde zetten op de door paardenfeces bedekte macadamweg aan gene zijde van de vaart. Eertijds, zo legde Stuijver na afloop uit, vond er nabij de Smidsbrug over de vaart, die de gemeentegrens vormde, menige vechtpartij plaats tussen heetgebakerde Hilversummers en dito Kortenhoevers. De goeie ouwe tijd, weet u wel. Jammer was wel dat uw Bussumse correspondent en passant nog even werd geschoffeerd door de passage waarin gerept werd van kakkineuze nouveaux riches uit Bussum. Gelukkig werd dat affront een zin later weer ontkracht met de opmerking dat het alles zotteklap en apekool was, maar toch …
De in de slotzin verpakte vermaning dat een scherpe uitdrukkingsvaardigheid zowel in de alfa- als in de bètawetenschappen een conditio sine qua non is, sluit, dunkt mij, perfect aan bij het gedachtegoed van de oud-leraar.

Annemarie Braakman (r) twijfelt even tijdens het schrijven.

Nauw verholen vertwijfeling
De tsunami van woorden die over de argeloze dicteeschrijvers werd uitgestort, leidde bij menige Berger voor wie de mulotijd al meer dan een halve eeuw achter hem lag, tot nauw verholen vertwijfeling; in dit dictee werd uit een heel ander vaatje getapt dan menigeen zich nog van de dictees van toen herinnerde. De geboren leraar werd echter niet moe bijna elk ‘vreemd’ woord van een synoniem of omschrijving te voorzien. Zo werden onder andere iridiserend, datsja’s, vilein, macadamweg en stupéfait nader toegelicht. Ook promiscuïteit bleek bij een enkele Berger een onbekend begrip te zijn, dat wil zeggen het wóórd; de conclusie dat zedelijk verval aan Nederhorst den Berg voorbij is gegaan, lijkt mij wat voorbarig. Overigens meende de auteur dat het oude weversdorp, Hilversum, met zijn seksshops de promiscuïteit bevordert. De fusie die Gedeputeerden met dit sodom en gomorra hadden verordonneerd, moest dan ook tot elke prijs worden voorkomen.

Na een korte pauze werden de dictees opgehaald en onderling nagekeken. Er waren niet of nauwelijks controversiële constructies in de tekst, en waar er wel discussie was, gaf de conciliante dicteeopsteller zich al gauw gewonnen. Zo werden zowel oranjerie als orangerie goed gerekend, terwijl er toch een duidelijk uitspraakverschil is. Enfin, het voorkwam een reprise van gênante scènes bij de Smidsbrug!

Speltbrood
De winnares van verleden jaar, Anneke Hilhorst, kreeg haar dictee terug met 15 rode strepen. Niet genoeg om haar titel te prolongeren. Zij werd ex aequo tweede, samen met Anneke Stokman. De eerste prijs was voor de jeugdige classica Marissa van Vliet, die verleden jaar nog genoegen moest nemen met het zilver. Zij maakte slechts 9 fouten. Voor haar was de eetbon, die ze in een lokaal etablissement mocht besteden, en de eeuwige roem. Daarnaast kreeg ze van Anneke Hilhorst een door haar man gebakken speltbrood. ‘Omdat je zo goed spelt’, had ze op de zak geschreven. De vraag of ze het brood bij winst weer mee naar de bakkerswinkel had genomen, bleef onbeantwoord. Overigens eindigde de Aalsmeerse Annemarie Braakman met hetzelfde aantal fouten als de winnares. Uw scribent mocht de prijs voor de buitenpoorters, een fles merlot, mee naar huis nemen. Hij maakte vier fouten.