Door Rien Wisse, redacteur van De Spelt, je broodnodige dicteenieuws

Ze zijn dan toch gevonden: de elementaire zinsdeeltjes die een dictee samenhang geven, kloppend maken en andere dicteewoorden massa geven.

Dergelijke puzzelstukjes worden net als higgsdeeltjes ook wel quasideeltjes genoemd. In de lege ruimte zijn ze er niet, maar hun bestaan wordt aangenomen om bepaalde dicteeverschijnselen te beschrijven. Vorig jaar werd al een opzienbarende manier geïntroduceerd om dicteewoorden te verenigen in een zinsverband: de dictee-ineenflansmethode. Daardoor werd steeds duidelijker dat het niet lang meer zou duren voordat de elementaire zinsdeeltjes zichtbaar gemaakt konden worden.

Het enigma van Sluis
Taalwetenschapster Soeke Teenzuyt ontdekte de deeltjes in het eerste Johan Hendrik van Daledictee (Sluis, 7 april 2018) en vertelt er enthousiast over: “In het dictee stonden mysterieuze zinnen, zoals Ook woorden als Q-koorts en aids en bechterew zien we liever niet terug! Een heerlijke paraleipsis – iets níét willen terugzien maar wél opschrijven – maar er leek geen logisch verband in te zitten. En toch ook weer wel, want het gaat over ziektes. Dat fascineerde mij. Gealarmeerd door het herhalende en, het uitroepteken en misschien wel de geest van Johan Hendrik van Dale vond ik ze uiteindelijk: de elementaire zinsdeeltjes als en en. Ze geven de andere woorden massa en bieden mogelijkheden voor een oneindig en toch samenhangend dictee-universum. Er kunnen immers nog ontelbare ziektes aan de zin toegevoegd worden. Geniaal.”

Volgens een woordvoerder van de Dikke Van Dale wordt nog gesteggeld over de naamgeving: “Voor de hand ligt teenzuytdeeltjes – ere wie ere toekomt – maar alsennetjes zou ook kunnen.”

Philip Freriks kan zijn geluk niet op: “Door minutieus onderzoek zijn de elementaire zinsdeeltjes ten langen leste gevonden. We dienen er heden ten dage consciëntieus mee om te gaan. Dan krijgen geprivilegieerde woorden als przewalskipaard, guichelheil en tseetseevlieg massa en samenhang, en zal Het Groot Dictee der Nederlandse Taal als een feniks uit zijn as herrijzen.”