Tenenkrommend: de bejaarde jezuïet Van Agt omhelst de jeugdige kampioen.

door JvHD

Met zijn tekst voor de jubileumeditie van het Groot Dictee heeft Bart Chabot het evenement teruggeplaatst in de traditie. Daarmee drukt hij de door hemzelf verspreide geruchten de kop in. Het 25e Dictee zou ook voor vmbo’ers prima te volgen zijn, er zouden kootiaanse taalgrapjes in verborgen zijn, moeilijke woorden zouden vermeden worden. Gelukkig bleek niets waar van die dreigingen. Het waren als vanouds lastige woordjes, gammele zinnen en hier en daar zo’n przewalskiwoord dat alle wenkbrauwen in de Eerste Kamer doet optrekken. Deze keer was dat brougham, het rijtuigje waarin Sherlock Holmes zich verplaatste. Dicteetijgers kenden het nog van het zesde Groot Zeeuws Dictee in maart van dit jaar.

Oplettende dicteewatchers hadden hun geld al ingezet op de winnaar: de 21-jarige Randy van Halen was met zeven fout de beste van de 65 deelnemers. De Dordrechtse student won nipt van eindredacteur Pepijn Hendriks (37) uit Leiden. Vorig jaar speelde de piepjonge kampioen zich in de kijker door een afgetekende zege op het dictee van de Rotterdamse Erasmusuniversiteit. En dat kunstje herhaalde hij twee weken geleden opnieuw. Na zijn tv-optreden is Van Halen – voorzien van passende vanhalencoupe – definitief doorgestoten naar de hoogste rang in dicteeland.

Gespannen gezichten bij de deelnemers

Tempo
Onder de prominenten lagen de scores eveneens hoog. Daar vielen de eerste en tweede plaats toe aan Vlamingen, schrijver Christophe Vekeman (11 fout) en VRT-redacteur Björn Soenens (12 fout). De Nederlandse weerman Peter Kuipers Munneke (13 fout) verraste met een mooie derde plaats. Blijkbaar hadden maar weinig deelnemers last gehad van het moordende tempo waarmee vooral Martine Tanghe de alinea’s afraffelde. Alleen de 88-jarige Jaak Hoedemakers uit Maaseik sprak zich er nadien over uit: “Heel wat anders om thuis in je woonkamer mee te doen.” De eerbiedwaardige dicteetijger eindigde in de middenmoot. Ook cracks als Rian Aben, Marlies Vervloet en Tieneke Hartman konden het podium niet bereiken. Allen hadden het geluk dat de gevreesde Rien Wisse uit Breda niet geselecteerd was. Als enige van de meeschrijvende experts – voor zover bekend – presteerde hij het geen enkele fout te maken in zijn dictee.

Freriks dicteert, Parmentier zet het op een zuipen.

Opsommingen
De tekst van Chabot sloot naadloos aan op de dictees uit de begintijd van het evenement, die geschreven werden door Han van Gessel. Maar de podiumdichter had het zichzelf een beetje gemakkelijk gemaakt. De opsommingen van beruchte, bijna obsolete dicteewoordjes ontlokte een oud-winnaar de verzuchting: ‘Zo kan ik het ook. Dries gaat uit eten en bestelt: kippenragout, foeyonghai, karwijzaad, smörrebröd en langoustines.’ Bovendien rammelden de zinnen nogal. Het Dictee ‘toog aan de slag’, ‘u hebt nul fouten in uw brossel’, ‘blader door die Ali Babataalschatkamer’… het zijn verzinsels die geen schoonheidsprijs verdienen. Van een beroepsschrijver hadden we toch een sterker relaas mogen verwachten.

Vallende steken
Ook wie niet graag spijkers jut bij laag water, kan er niet omheen: de jury laat elk jaar nogal wat steken vallen. Ook na deze jubileumeditie moesten professor Anneke Neijt en Ludo Parmentier – opperhoofden in Orthografië – terugkomen op hun spelling van oeioeimachine, Willy, oe’s en a’s en het (of Het) Dictee. Op die al eerder genoemde Ali Baba hádden ze moeten reageren, maar dat deden ze niet. In de ogen van vele experts, niet de minste, staan die hoofdletters daar ten onrechte. Hoewel vooraf werd gemeld dat de Van Dale van 2005 het uitgangspunt zou zijn bij de jurering, wordt daar net zo gemakkelijk van afgeweken. Bij het Soester Dictee van 10 december vermeldde auteur Bert Jansen expliciet de onlineversies van de Woordenlijst en Van Dale als ijkpunt. Zou dat niet veel beter zijn? Hoe dan ook, dergelijke kwesties zijn mijns inziens heel eenvoudig af te bakenen – zeker door geleerden als Nuyts.

Zoals altijd waren de BN’ers en BV’s veel belangrijker dan de gewone deelnemers. Dit is mevrouw Sophie van den Enk.

Gelukkig bleek de jury mild voor foutstapelaars als ik. Wie Dictee zonder hoofdletter schreef, hoefde dat niet vier keer fout te rekenen. En wie Parlimentaarjers-Ruimte schreef in plaats van parlementariërsruimte, hoefde ook maar één streepje te zetten. Dat doet niets af aan de prestatie van Randy van Halen, de gouden benjamin van de Nederlandstalige dicteefamilie.